Hopen dat het werkt

Terwijl ik dit schrijf, is het de eerste dag dat de nieuwe corona maatregelen zijn ingegaan. Gisteravond naar premier Rutte gekeken die vanuit het Torentje die nieuwe maatregelen bekend maakte die tot tenminste 19 januari duren. 

Een lichtpuntje is dat het Europese geneesmiddelenbureau mogelijk al op 21 december besluit over een voorwaardelijke toelating van het coronavaccin. Hopelijk is dit een positief besluit zodat er snel kan worden begonnen met vaccineren. Voor zover ik kan overzien is dit de enige remedie om het virus onder controle te krijgen. Nieuwsgierigheid naar wat deze wereldwijde epidemie tot nu toe heeft gehad op onze sector brengt mij bij een onderzoek wat door collega’s van Wageningen University & Research is uitgevoerd. 

Economische gevolgen
Dat Covid-19 grote maatschappelijke en economische gevolgen heeft voor de Nederlandse agrosectoren is duidelijk. Op de website van de WUR lees ik dat de afgelopen maanden er veel (mogelijke) bedreigingen en onzekerheden waren. De vraag die gesteld wordt is wat is nu daadwerkelijk de impact van de coronacrisis op de Nederlandse agrosector? Onderzoekers van Wageningen Economic Research zijn vanaf het begin van de crisis betrokken bij het analyseren van de gevolgen. De gevolgen van de uitbraak van het coronavirus waren direct voelbaar. Zo was het internationaal opererende voedselsysteem van het ene op het andere moment verstoord door het stilvallen van het vliegverkeer en de tijdelijke sluiting van de grenzen. Ook was er een onmiddellijke vraaguitval door het sluiten van horeca en foodservice. Bovendien waren er zorgen of de landbouwproductie niet ernstig zou worden verstoord door een verminderde beschikbaarheid van (seizoens)arbeid.

Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) werd, net als andere ministeries, vanaf het begin geconfronteerd met de vraag of aanvullend beleid nodig zou zijn om de gevolgen van de crisis te beperken. Hiervoor moesten de (mogelijke) knelpunten in de bedrijfsprocessen in de agrosector in beeld komen. Ook was er inzicht nodig in de mogelijkheden om die knelpunten te voorkomen of te beperken. In de periode maart tot augustus zijn onder leiding van Wageningen Economic Research maandelijks analyses gemaakt voor 17 deelsectoren van het agrocomplex, waaronder glasgroenten, sierteelt/snijbloemen en bollenteelt. Hierbij stonden enkele vragen centraal, zoals: welke knelpunten spelen er in de bedrijfsprocessen (primair op het bedrijf en verderop in de keten), wat zijn de gevolgen van deze knelpunten, wat kan eraan worden gedaan en wie is hierbij betrokken?

Impact
Terugkijkend op het eerste half jaar van de coronacrisis lijkt de impact op de Nederlandse agrosectoren in deze periode relatief minder groot te zijn geweest dan aan het begin werd gevreesd. Dit heeft in belangrijk mate te maken met de korte duur van de eerste lockdown-periode, maar ook met het instellen van green lanes in de EU waardoor de handel kon doorgaan. De grootste problemen doen zich voor op de terreinen arbeid, afzet en prijsontwikkeling. Vanaf het begin van de lockdown was er zorg over de beschikbaarheid van (seizoens)arbeid. De inzet van arbeid is uiteindelijk geen heel groot probleem geworden, mede dankzij initiatieven in de sector om bijvoorbeeld jongeren te werven. De Nederlandse agrosector is sterk internationaal verweven. Door de genomen maatregelen zijn de fijnmazige en efficiënt georganiseerde waardeketens tijdelijk dan wel langdurig verstoord. Het gaat bijvoorbeeld om afzet van producten buiten de EU. Deze internationale verwevenheid kan ook bij een volgende uitbraak een belangrijk knelpunt zijn. Ook de afzet in het binnenland heeft als gevolg van de coronamaatregelen flinke klappen gehad.

Samenhangend met de afzet staan de prijzen voor veel producten (nog) onder druk. Dat geldt echter niet voor alle producten, zoals groenten die wat betere prijzen kenden, dankzij een verhoogde afzet. Nu het stof van de eerste golf van de coronacrisis is neergedaald maken we ons op voor een tweede golf. De analyse aan het begin van de tweede golf leert dat de impact van crisis groter zal worden. Lockdowns strikter zijn en duren langer. Hoewel ik er niet gerust op ben, kan ik alleen maar hopen dat deze Lockdown het gewenste resultaat brengt... en dat het tegengif, het vaccin in grote hoeveelheden beschikbaar komt.

Rapport
Nb. Het rapport “De impact van de coronacrisis op het Nederlandse agrocomplex” kunt u hier vinden: https://edepot.wur.nl/536350 

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw