Stappen maken op weg naar een duurzame glastuinbouw

Ik denk dat ik namens de hele sector spreek, als ik zeg dat gewasbeschermingsmiddelen duurzamer moeten worden.

Ik was 13 jaar toen ik voor het eerst met Glastuinbouw in aanraking kwam. Voordat ik in het onderzoek werkzaam was heb ik altijd gewerkt in de bloeiende potplanten. Van biologische bestrijding was geen sprake, ziekten en plagen werden chemisch bestreden, er was geen alternatief.
Toen ik in 1982 op het proefstation voor de bloemisterij in Nederland kwam werken, werden ziekten en plagen nog steeds chemisch bestreden. Het besef dat het ook anders kon, kwam uit de groenteteelt.
We zijn toen begonnen, ik weet het nog heel goed, in de teelt van Ficus benjamina. Dat ging zo goed dat de leverancier van het plantmateriaal bij ons de planten kwam halen om te gebruiken op beurzen. Een groter compliment konden wij niet krijgen.Het heeft binnen het PBN wel een verandering teweeg gebracht van een geïntegreerde wijze van gewasbescherming. Hier is nog niets in veranderd.
Door de tijd heen zijn er veel nieuwe ziekten en plagen bijgekomen en er zullen er de komende jaren alleen maar bijkomen. Dit als gevolg van het veranderende klimaat. Insecten vanaf het zuidelijk halfrond rukken op richt noordelijk halfrond. Mijn collega' s voorspellen mij, dat tussen nu en enkele jaren wij er zeker 40 nieuwe plagen bij zullen hebben. Hier moeten we ons nu al tegen gaan wapenen. 

EU-regelgeving is remmend
Biologische middelen die werken op basis van nuttige micro-organismen en insecten hebben dan de voorkeur van iedereen, van Europese Unie, Nederlandse overheid, telers tot en met de consument aan toe. Het is dan ook onbegrijpelijk, zo blijkt uit nieuw onderzoek van onder meer Wageningen University & Research (WUR), dat de toelating van nieuwe biologische gewasbeschermingsmiddelen door EU-regelgeving onnodig duur, stug en tijdrovend is. Dat is ook de belangrijkste reden dat er minder duurzame middelen op basis van micro-organismen op de markt komen.
Er zijn naast de traditionele bedrijven die zich bezig houden met gewasbescherming ook heel veel kleinere bedrijven die op het terrein van nuttige micro-organismen bezig zijn. U kunt zich voorstellen dat dit een snelle groene transitie van de hele landbouw in de weg staat.

Als u hierover meer wilt lezen, de resultaten van de studie zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift BioControl. Het nu gepubliceerde onderzoek – uitgevoerd door Jürgen Köhl (WUR), Kees Booij (WUR), Rogier Kolnaar (Linge Agroconsultancy B.V) en Willem Ravensberg (Koppert Biological Systems) - richt zich op de relevantie van bepaalde EU-voorwaarden bij de toelating van biologische bestrijdingsmiddelen. Daarbij gaat het onder meer om voorwaarden rond persistentie. Een belangrijke conclusie is dat de eisen voor deze middelen in een groot aantal gevallen te strikt zijn. De toelating van biologische bestrijdingsmiddel kan daardoor op dit moment wel 5 jaar duren. Eerder dit jaar publiceerde nagenoeg dezelfde groep onderzoekers een artikel in Frontiers in Plant Science over de werkingsmechanismen van de verschillende soorten microbiële biologische gewasbeschermingsmiddelen, en de risico's ervan.

Beide publicaties bewijzen wetenschappelijk dat biologische middelen op een andere manier beoordeeld zouden moeten worden dan chemische bestrijdingsmiddelen. Op dit moment is dat namelijk niet het geval. Daardoor blijft het aanbod van duurzame beschermingsmiddelen achter. Om daadwerkelijk stappen te kunnen maken naar een duurzame landbouw, moet de toelating van biologische middelen sneller en goedkoper worden.

Samenwerken naar 2023
Het is de ambitie van ons kabinet om mens, dier en milieu te beschermen tegen de risico's van gewasbeschermingsmiddelen. Uiterlijk 2023 moet voldaan zijn aan alle (inter)nationale eisen op het gebied van milieu- en water, voedselveiligheid, menselijke gezondheid en arbeidsomstandigheden. Het kabinet wil tegelijkertijd een blijvend economisch perspectief voor de land- en tuinbouw realiseren door de concurrentiekracht te versterken. Een 'gezonde groei' en 'duurzame oogst' kunnen tegelijkertijd gerealiseerd worden als de land- en tuinbouwsector, de industrie, de handel, overheden, kennisinstellingen en andere maatschappelijke partners samen werken aan verdere verduurzaming en innovatie in het gewasbeschermingsmiddelendomein. 

Wij hebben als land- en tuinbouw, en in het bijzonder glastuinbouw, belangrijke stappen gezet in het verduurzamen van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. De risico's van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen zijn duidelijk verminderd, het water is schoner geworden. Desondanks zijn nog niet alle gewenste doelen bereikt. De waterkwaliteit is nog niet op orde, daarnaast is er veel maatschappelijke zorg over risico's van gewasbeschermingsmiddelen met name bij omwonenden en bijen. 
Dat de weg nog heel lang is om helemaal los te komen van chemie is duidelijk... maar het zou ontzettend helpen als toelaten voor biologische gewasbeschermingsproducten welke mogelijk een milieuvriendelijk alternatief kunnen bieden voor chemische bestrijdingsmiddelen sneller en goedkoper gaat worden. Pas dan gaan we pas echt stappen maken ... 
 

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw