Nieuwe gewassen in Nederlandse kassen, een zoektocht nieuwe teelten

De Wageningen University en Research werkt samen met ondernemers aan nieuwe verdienmodellen.

U moet dan vooral denken aan nieuwe bedekte teelten en hoogwaardige gewassen of inhoudsstoffen uit bedekte teelten. We werken aan de productie van exoten onder glas maar ook aan medicijnen uit planten en aan natuurlijke geur-, kleur- en smaakstoffen. 

Het zal geen geheim zijn als ik u vertel dat het huidige verdienmodel van de glastuinbouw onder druk staat. Om hier iets aan te doen ligt naar mijn idee de oplossing in het verbreden van het aanbod door nieuwe gewassen aan te reiken. Hierdoor kunnen nieuwe verdienmodellen gecreëerd worden, waardoor nieuwe ketens en markten ontstaan. Dit kunnen nieuwe toepassingen zijn uit gewassen, zoals inhoudsstoffen voor voeding, farmacie, cosmetica en (agro-)chemie. Daarnaast bieden nieuwe teelten en nieuwe gewassen mogelijkheden voor niche-producten en specialisatie. Waardoor er voor de kleinere bedrijven ook nieuwe producten ontstaan.
Als business unit Glastuinbouw hebben wij een programma Kas als Apotheek. Binnen dit programma kunnen wij ondernemers helpen aan nieuwe businessmodellen die bijdragen aan het succes van het eigen bedrijf en het glastuinbouwcluster in zijn geheel. Door een breed assortiment blijft Nederland interessant voor grote inkopende partijen. Het doet mij heel veel plezier dat er bedrijven zijn die nu ook echt starten, zij het bescheiden met nieuwe gewassen die voortgekomen zijn uit dit programma. Is het niet zo dat elke grote reis begint met een eerste stap? 

Inhoudstoffen
Als ik het heb over nieuwe gewassen denk ik niet alleen aan een nieuwe vrucht of nieuwe plant. Er liggen ook enorme kansen voor inhoudstoffen. Zo werken we niet alleen aan de  productie van medicijnen uit planten maar werken we ook ook aan het ontwikkelen van natuurlijke geur-, kleur- en smaakstoffen uit planten. Veel planten maken stoffen aan die interessant zijn voor verdere verwerking. Jammer is dat over het algemeen de stoffen die we willen hebben van nature in te lage concentraties of in wisselende gehaltes voorkomen.
Door het optimaliseren van de productie met teeltkundig, plantenfysiologisch en moleculair genetisch onderzoek kunnen we mogelijk iets aan doen. Immers, is het niet zo dat een kas een prachtig instrument is om processen in de plant te sturen om zo de aanmaak van de stoffen die we zoeken te verhogen.
Een kas heeft allemaal schakelaars waar je aan kunt draaien, denk dan vooral aan hoeveelheid licht, lichtkleur samenstelling, temperatuur, etc. Het leuke aan het programma Kas als Apotheek is dat er steeds weer nieuwe gewassen voor diverse toepassingen worden onderzocht. Verschillende producten bevinden zich in verschillende fasen van ontwikkeling. Zo begint een eerste screening in de "kraamkamer" waarin we monitoren hoe een plant groeit en bloeit, tot en met de introductie in de praktijk volgens een uitgewerkte businesscase. 
Binnen het programma wordt veelal in de onderliggende publiek-private samenwerkingsprojecten, de zogenaamde PPS'en, gewerkt. Binnen een PPS is de verticale kolom georganiseerd en werken telers, onderzoekers en afnemers samen aan de ontwikkeling van nieuwe businessmodellen en nieuwe gewassen. Deze aanpak werkt. We zien dat de successen van projecten aanleiding geven tot het genereren van weer nieuwe consortia. Onze innovaties lokken dus weer andere innovaties uit.
De focus van het project lag in eerste instantie op het ontwikkelen van nieuwe verdienmodellen rond inhoudsstoffen (food ingredients). Er is op Europees niveau grote behoefte aan kwalitatief goede inhoudsstoffen, omdat de vraag vanuit China sterk toeneemt, maar ook omdat de Europese consument steeds hogere eisen aan de producten stelt. Nu we de teelt en vermarkting van een eerste nieuw tuinbouwgewas goed onder de knie lijken te krijgen, kunnen we de experimenten gaan verbreden naar andere nieuwe gewassen. De eerste successen die we geboekt hebben, liggen op het terrein van verse zwarte peper, vanille, wasabi maar ook exotische vruchten. Werkenderwijs krijgen we steeds meer teelten onder de knie. Ik ben er bijzonder trots op mede aan de basis te hebben gestaan van dit nieuwe werkveld en heb het gevoel dat we nog lang niet klaar te zijn. 

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw