Column

De derde bloeiperiode in specerijhandel

wo 4 okt 2017, 8:30

De specerijenhandel is een commerciële activiteit, waarbij in de oudheid, middeleeuwen en vroegmoderne tijd specerijen, peper en andere exotische Aziatische producten naar Europa werden geëxporteerd in ruil voor goud en zilver.
De specerijen waren destijds in de keuken zeer gewild als smaakstoffen en conserveringsmiddelen. Ook schreef men er gunstige geneeskundige werkingen aan toe. Door hun schaarste waren specerijen ultieme luxeproducten voor de elite van de westerse rijken.
Deze specerijenhandel heeft een grote invloed uitgeoefend op de wereldgeschiedenis. Een netwerk van handelsroutes verbond ver van elkaar gelegen gebieden in Europa en Azië. Langs deze routes werden eeuwenlang, behalve goederen, ook kennis en ideeën uitgewisseld. De handel in specerijen verliep vooral over zee.
De eerste bloeiperiode van de specerijenhandel speelde in de tijd van Alexander de Grote (356 v.Chr.–323 v.Chr.) hij had de landroute naar India verkend. Na de ineenstorting van het Romeinse Rijk kwam deze directe handel ten einde. Door de toenemende Europese welvaart na het jaar 1000 en onder invloed van de kruistochten kwam de specerijenhandel met Europa weer tot leven. Italiaanse stadstaten als Genua en vooral Venetië domineerden de handel in de Middellandse Zee. Voor Venetië was deze handel de grondslag voor haar rijkdom. Voor andere Europeanen was de wens om direct toegang te verkrijgen tot de rijkdommen van Azië een belangrijke stimulans voor de grote ontdekkingsreizen rond het jaar 1500. Christoffel Columbus ontdekte in 1492 een Nieuwe Wereld op zoek naar een westwaartse route naar Azië. De Portugese ontdekkingsreiziger Vasco da Gama slaagde erin 1498 als eerste Europeaan in om India via het omzeilen van Afrika te bereiken. De Portugezen wisten de specerijenhandel naar Europa een tijdlang naar zich toe te trekken, maar slaagden er uiteindelijk niet in de handelsroute via de Rode Zee naar Egypte te elimineren.
Uiteindelijk wist de Nederlandse Vereenigde Oostindische Compagnie een gedeeltelijk monopolie op de handel te verkrijgen. Dit vormde de basis voor het koloniale rijk Nederlands-Indië. Na de 17e eeuw werden de specerijen echter meer en meer een normaal handelsartikel en verloren ze hun betekenis als drijvende kracht in de wereldhandel.

Op dit moment is er vanuit ons bedrijf veel aandacht voor specerijen. Enerzijds omdat er een aantal specerijen zijn die heel erg schaars aan het worden zijn in landen van herkomst door ziekten en plagen of door natuurgeweld. Denk bijvoorbeeld aan de natuurramp in Madagaskar deze zomer waardoor de vanilleteelt bijna gehalveerd is. Schaarste maakt dat het lucratief wordt om te frauderen vanwege de hoge prijzen per kilogram. Het is nog niet zo lang geleden dat er een terugroep actie is geweest van Mexicaanse mixen (2015) vanwege de aanwezigheid van een kankerverwekkende kleurstof in paprikapoeder. Ook zijn er gevallen bekend bij nootmuskaat. Waarbij restproducten zoals bijvoorbeeld spent (spent is gemalen nootmuskaat waar de essentiële oliën aan zijn onttrokken) is vermengd met regulier nootmuskaat om een product te produceren dat goedkoper is dan pure nootmuskaat. Alleen al in Europa is de schatting dat met voedselfraude in zijn geheel een bedrag is gemoeid van 20 miljard euro. Naast dat er gevallen bekend zijn met vlees, olijfolie, en noem maar op wordt er het meest gerommeld met specerijen.
Dit soort fraude is niet geheel zonder risico voor de consument en kan leiden tot problemen voor de volksgezondheid. Bij de teelt van peper is het zo, dat er heel veel pesticiden worden gebruikt. Is het die teelt dat maakt dat er partijen in Nederland niet bruikbaar zijn voor verdere verwerking, dit staat nog los van het feit dat bij gemalen peper bekend is dat niet alleen de korrel gemalen wordt, maar ook vaak steeltjes en takjes om maar meer volume te krijgen. Bij komijn is bekend dat er pindaschillen mee worden gemalen. Pinda is een allergeen, die zou kunnen leiden tot gezondheidsproblemen. Zo zijn er gevallen bekend dat er pinda gevonden werd in bepaalde pepers. Dit heeft dan niet te maken met fraude, maar met kruisbesmetting door vruchtwisseling.
Ik ben er van overtuigd dat hier enorme kansen liggen voor de tuinbouw. Immers de consument wil veilige en schone producten hebben, waar aantoonbaar niet mee is gerommeld en dat kunnen wij! Ik weet dat het bedrijf zoals Intertaste zich suf test en hun producten analyseert om er zeker van te zijn dat hun producten veilig zijn. Ik kan mij zo voorstellen dat het bij Verstegen, Koninklijke Euroma en Nedspice niet anders is. Allemaal kosten die niet nodig zijn als producten in een Nederlandse kas worden geteeld.
Hier ligt een enorme kans voor de Nederlandse glastuinbouw.

Jan Willem de Vries
Teamleider Facilitair Bedrijf
(Wageningen UR Glastuinbouw)