Weerbaarheid telen

Om weerbaarheid aan gewassen te vergroten moeten de handen uit de mouwen. De sector is naarstig op zoek naar nieuwe strategieën voor gewasbescherming.

Weerbaar telen lijkt op dit moment een antwoord op de problematiek van de glastuinbouw, waarin een sterke vraag is naar een teelt zonder emissie. 
De druk vanuit de maatschappij als gevolg van de bijendiscussie en de hieruit volgende politieke besluiten leggen grote beperkingen op de beschikbare gewasbeschermingsmiddelen. Dit alles resulteert in de vraag van de consument naar schone en veilige producten zonder residu op de producten. Weerbaar telen lijkt perspectief te bieden.
Dit blijkt uit zowel de feitenkennis in de wetenschappelijke literatuur over de middelen die nu gebruikt worden en de praktijkervaringen van telers. De middelen die genoemd worden door telers die nu weerbaar telen, kunnen verdeeld worden in vier categorieën, namelijk compost, micro-organismen, organische extracten en meststoffen.

Onvoorspelbaars
De genoemde ontwikkelingen maken dat er steeds meer aandacht is voor weerbaar telen om problemen in de teelt het hoofd te bieden. Het verkleinen van het toegelaten middelenpakket gaat snel en de vraag naar nieuwe methoden om ziekten en plagen te beheersen zijn hier debet aan. Met weerbaar telen, maken we het ons niet makkelijk. Effecten van maatregelen zijn vaak niet direct zichtbaar en de werking van op deze manier ziekte en plagen te beheersen is vele malen complexer dan bij chemische gewasbescherming. Deze manier van werken heeft iets onvoorspelbaars in zich. Dat zal dan ook de reden zijn dat het er op lijkt dat dit niet breed wordt gedragen door de gangbare telers als alternatief. Ik hoop natuurlijk dat ik mij vergis.

Leren
Toch zijn er al heel wat praktijkervaringen van telers die weerbaar telen als perspectiefvol beschouwen. Veel telers passen biologische middelen toe die het gewas sterker moeten maken of beter laten groeien. In de praktijk wordt volop geëxperimenteerd met compost, micro-organismen, organische extracten en meststoffen als plantversterkers en meststoffen. Telers zijn vooral tevreden over het gebruik van compost of compostthee, wieren of algen. Ze willen de afhankelijkheid van chemische gewasbeschermingsmiddelen verminderen of gewoon een beter teeltresultaat halen. De resultaten van hun acties zijn soms duidelijk, soms niet. De ene leverancier heeft een aansprekender verhaal en duidelijker concept dan de andere, maar in alle gevallen zijn er vragen en valt er nog veel te leren.

Begrijpen
Als je in de natuur kijkt is meestal een stapeling van mechanismen verantwoordelijk voor een drastische afname van de schade aan de plant. Om weerbaarheid te vergroten in onze gewassen, en de kans dat een behandeling effect heeft, is het dus aan te raden om te kiezen voor een benadering waarin gebruik wordt gemaakt van een stapeling van mechanismen. 
Binnen het onderzoek naar weerbaar telen wordt geprobeerd om te voorkomen dat ziekten en plagen uitval veroorzaken. Er wordt gebruik gemaakt van bouwstenen binnen een systeemaanpak om de teelt een weerbaarder substraat te geven en een sterke plant binnen de randvoorwaarden van een optimaal klimaat. Onderzoek heeft op het gebied van weerbaar substraat de afgelopen periode verschillende successen laten zien. Wij als onderzoek worden steeds meer bevestigd in ons denken dat weerbaar telen kan, maar dat het vele malen complexer is dan de inzet van chemische gewasbescherming. Er zijn heel veel interacties tussen klimaat, cultivar, substraat en meststoffen die we nog niet begrijpen.

Er bestaat echter nog een aantal belangrijke knelpunten, zoals wettelijke toelating, kennis over optimale omstandigheden voor middelen, homogeniteit in samenstelling en houdbaarheid. Van bacterie- en schimmelpreparaten voor de bodemteelten is voornamelijk een meerwaarde te verwachten als ze worden toegediend in de opkweekfase of worden aangebracht met ondersteunend materiaal.
Ook is de werkzaamheid van middelen of maatregelen tegen ziekten en plagen een groot vraagteken omdat er nog geen snelle objectieve meetmethoden zijn. Binnen Nederland hebben we ontzetten veel ervaring met (strategisch toegepast) onderzoek.

Er moeten grote slagen worden gemaakt en zal er veel meer inzet moeten worden gepleegd dan dat we nu doen. Gelukkig kunnen we nog putten uit een grote verscheidenheid aan benodigde expertise… maar wie neemt de regie voordat het te laat is…
                                                                                                                                                                                                                                                   
Jan Willem de Vries

Teamleider Facilitair Bedrijf
(Wageningen UR Glastuinbouw)