2020: EEN BEWOGEN EN INNOVATIEF JAAR

2020 is voor ons allemaal om bekende redenen een jaar geweest dat we niet snel zullen vergeten. Gelukkig zijn er ook mooie en positieve dingen gebeurd. Ondanks de beperkingen is het onderzoek volgens de projectpannen uitgevoerd. Omdat alle bijeenkomsten met externen op de locatie zijn afgezegd, hebben de besprekingen met tuinders, die veel van de projecten begeleiden hoofdzakelijk virtueel plaatsgevonden. 

Voor de gewasbeoordelingen zijn video’s ingezet, een techniek die al eerder bij de Autonomous Greenhouse Challenge en in internationale projecten zeer succesvol was.

Nieuwe functie
Binnen ons bedrijf zijn er gebeurtenissen geweest waar ik graag op terugblik. Voordat ik dit doe, wil ik eenieder hartelijk bedanken voor de samenwerking het afgelopen jaar en de jaren daarvoor. Zoals u misschien al weet zal ik per 1 januari mijn taken als hoofd van het proefbedrijf van Wageningen University & Research in Bleiswijk overdragen aan mijn opvolger Kees Scheffers. Zelf ga ik de laatste twee jaar tot mijn pensioen werken aan nieuwe samenwerkingsverbanden en in het bijzonder de Club van 100. Ik zie ernaar uit om hier het komende jaar met heel veel energie aan te werken en dat met maar één doel voor ogen de Nederlandse Glastuinbouw een kennisvoorsprong te laten behouden door nieuwe kennisontwikkeling. Dat kan door verdergaande samenwerking te werken met u als teler, kweker, glastuinbouw ondernemer of tuinbouwtoeleverancier.

Het eerste waar ik graag op terugkijk zijn aansprekende projecten die het afgelopen jaar hebben gelopen. Het zijn er te veel om op te noemen maar eentje wil ik er uitlichten. Zo ben ik er bijzonder trots op dat er in Bleiswijk een demonstratiekas KAS2030 staat. Deze kas welke door onze landbouwminister Carola Schouten samen met haar Amerikaanse collega Sonny Perdue op 28 januari is geopend heeft al het nodige aan resultaten opgeleverd. Deze kas is nu een ruim jaar in gebruik waarbij de focus ligt op het middensegment energiegebruik in de sierteelt. De kas is zodanig opgezet dat deze aan de eisen voldoet voor een duurzame fossielloze teelt. Deze eisen omvatten toepassing van HNT, maximalisatie van benutting van natuurlijk- en kunstlicht, een nul-emissie van water en nutriënten en een volledig fossielvrije energetische invulling. Energetisch is de kas dan ook opgezet volgens het concept van de (all electric) Next generation semi gesloten kas met een warmtepomp die zijn warmte haalt uit de ontvochtiging van diezelfde kas. Het watersysteem is volledig gesloten opgezet met 100% recirculatie. Vanwege het demonstratiekarakter zijn alle systemen uitgerust met uitgebreide meetsystemen. Dit om de energie en vochtbalans van de afdelingen op te kunnen stellen. Alle energiestromen, zowel naar ieder afzonderlijk verwarmings- of koelnet (ook van de ontvochtigingsunit) als naar de belichting en warmtepomp, worden apart gemeten, evenals de waterstromen (gift en drain, condens dek, condensaat uit lbk). Hiermee is het mogelijk de water en energiebalans van de kas/teelt op te stellen.

Uitdagingen

In het algemeen mag worden gesteld dat de teelten tot nu toe goed zijn verlopen. Neemt niet weg dat er nog voldoende uitdagingen zijn voor 2021. De problemen waar we tegenaanlopen en waar we verbeteringen voor willen zoeken zijn:
- Kwaliteit van uitgangsmateriaal (aardbei, freesia en potanthurium); er komen met het uitgansmateriaal te veel problemen mee (ziekten en plagen), die vervolgens weer met veel moeite moeten worden opgelost, waardoor helaas ook chemisch ingegrepen moet worden.
- Wat heeft het gewas (fresia en in mindere mate aardbei en potanthurium) nu in welke fase van de teelt nodig (licht, temperatuur). Als resultante hiervan wordt ook de inzet van energieresources (warmte en elektriciteit ) sterk beïnvloed (Aardbei, freesia, potanthurium).
- Teeltsysteem (gerbera en freesia) zijn vatbaar voor verbetering, waarbij het bij gerbera meer om optimalisatie betreft, o.a. reductie meeldauwdruk en bij freesia het gesloten telen los van de ondergrond, maar daar blijft vooralsnog een grote energetische input benodigd in het ontsmetten van het substraat.

Leerstoel

Iets waar ik ook heel blij mee ben is het benoemen van mijn college Gerben Messelink tot buitengewoon hoogleraar Biologische plaagbestrijding in de glastuinbouw bij de leerstoelgroep Entomologie van prof. Marcel Dicke. Mede door het werk van Gerben zijn er een aantal nieuwe biologische bestrijders op de markt gekomen, waaronder de roofmijt Amblyseius swirskii voor de bestrijding van trips en wittevlieg, de bodemroofmijt Macrocheles robustulus voor de bestrijding van trips en rouwmuggen en de sluipwesp Aphidius matricariae voor de bestrijding van bladluis. Zijn werk aan methoden voor preventieve inzet en langdurige vestiging van natuurlijke vijanden heeft in sterke mate bijgedragen aan de ontwikkeling van weerbare teeltsystemen.

Ook het project Fundamentele systeemsprong in de bloembollenteelt wil ik vermelden. We zijn nu een dit jaar onderweg om samen met de praktijk na te gaan of het mogelijk is om bolgewassen op een andere manier van circulair naar lineair te produceren: vanuit weefselkweek of geparteerde bollen in één jaar naar een leverbare bol. Op deze manier van aftelen kunnen eventuele ziekten en plagen die in deze bolgewassen zitten, voorkomen worden, terwijl bij circulaire telen de ziekten in stand blijven. De eerste resultaten zijn veelbelovend. 

Een project wat zeker genoemd moet worden is de wedstrijd Autonome Kas 2019/2020. In deze tweede editie welke gelopen heeft op het proefbedrijf van Wageningen University & Research in Bleiswijk hebben vijf internationale teams cherry tomaten ‘Axiany’ op afstand geteeld met behulp van zelf ontwikkelde AI-algoritmes geteeld. In de wedstrijd hebben zij het vooral tegen elkaar opgenomen. In een referentiekas werd het gewas geteeld door een groep Nederlandse vooraanstaande telers. De telers mochten wél in hun kascompartiment komen, tenminste tot de COVID-19 uitbrak, daarna vond veel communicatie plaats met één van de voor het kascompartiment verantwoordelijke telers van WUR. Alle deelnemende teams die gebruik maakten van kunstmatige intelligentie het gewonnen van de referentietelers. Wederom een enorme eyeopener. 

Daglichtloze kas

Iets waar ik ook met heel veel plezier op terug kijk is de realisatie van de daglicht loze kas. De eerste proeven in deze kas zijn nog maar net van start. Hoge verwachtingen heb ik van de komkommer proef waar gewerkt gaat worden aan de principes van een dynamisch belichtingsregime. Nu verwacht ik niet dat wij komkommers gaan telen in dit soort ruimten ook wel Vertical Farms genoemd. Wij zijn nieuwsgierig wat de eerder opgedane resultaten in jonge planten ook toepasbaar zijn in een hoog opgaand, generatief gewas en hoe we deze vervolgens kunnen vertalen naar de kas. 

Wat veel mensen niet weten is dat de Businessunit Glastuinbouw een Lichtlab heeft. Een lab wat beschikt over unieke meetapparatuur om de eigenschappen van kasdekmaterialen en schermen te meten, zoals lichtdoorlatendheid, diffusiteit en spectrum. Dit lab is wereldwijd hét toonaangevende instituut op dit gebied en is als eerste laboratorium dat volgens ISO17025 is geaccrediteerd om metingen volgens NEN2675 uit te mogen voeren. 

Het is zo maar een greep uit een klein stukje van ons werk. Als u meer wilt zien het staat allemaal op onze website: www.wageningenur.nl/glastuinbouw

Namens alle medewerkers van de Businessunit Glastuinbouw wens ik u een gelukkig, succesvol en bovenal gezond 2021!

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw