Afbeelding
Foto: wur

Glastuinbouw: efficiënt, schoon en verbonden

Algemeen

Iedereen is er inmiddels wel van overtuigd dat het anders moet met onze economie.

Ik denk dan ook dat we op dit moment in een fase zitten van de overgang van een lineaire naar een circulaire economie. Een lineaire economie is gericht op gebruiken en bezitten, een circulaire economie gaat spaarzaam om met gebruiksgoederen en is gericht op gebruiken wanneer en waar nodig. 

Nieuwe manieren
Ik hoor mijn collega’s dan ook steeds meer praten over circulaire economie, en dan in het bijzonder hoe wij onze glastuinbouw circulair kunnen maken. Ook bij het inventariseren van onderzoeksvragen, zoals bijvoorbeeld bij onze leden van de Club van 100, komen steeds meer vragen naar voren die te maken hebben met een circulaire economie. Zo langzamerhand gaat het besef in de sector doordringen dat productie, consumptie en groei anders moet.
We moeten naar een economie waarin alle economische activiteiten binnen de draagkracht van de planeet aarde moeten worden gebracht. De circulaire economie is het in 2012 geformuleerde antwoord op het dreigende opraken van grondstoffen en de excessieve uitstoot van CO2, waardoor er wereldwijd tekorten gaan optreden en er onomkeerbare omslagpunten in natuurlijke ecosystemen ontstaan. Afval en verspilling zullen steeds meer taboe worden. Het uiteinde van de ene keten wordt steeds meer het begin van een andere keten. Zo ontwikkelen en passant nieuwe verdienmodellen. Uiteindelijk worden er nieuwe manieren gevonden waarop de economie kan blijven groeien en toch duurzaam wordt.
De sterk groeiende wereldbevolking, de daarmee gepaard gaande stijging van de consumptie, en de expansie van bijbehorende industriële activiteiten leiden momenteel tot een explosieve stijging van het grondstofverbruik en van vervuiling. Er ontstaan o.a. tekorten aan voor de landbouw kritische grondstoffen zoals zoet water, fosfaat en kalium. Deze tekorten kunnen op termijn de voedselproductie in gevaar gaan brengen. Hierdoor gaan grote fluctuaties in de economie ontstaan die kunnen leiden tot humanitaire crises. Er is momenteel een breed gedragen besef dat er moet worden omgeschakeld naar een ander soort economie: een efficiëntere, meer duurzamere vorm van economische samenwerking waarin hergebruik van materialen en grondstoffen de norm is en productiesystemen aan elkaar gekoppeld zijn: de Circulaire Economie.

Circulaire economie
De termen Lineaire en Circulaire Economie zijn voor het eerst gedefinieerd in een McKinsey rapport uit 2012. Feitelijk is de lineaire economie momenteel de norm: biotische en abiotische grondstoffen worden aan het milieu onttrokken, verbruikt, en de resten worden daarna gestort of verbrand. Dit wordt ook wel schertsend de “Take, Make, Waste” economie genoemd.
De schatting is dat momenteel wereldwijd maar 10% van alle stromen in de economie worden gerecycled. Dit model is op termijn niet houdbaar. Als onderdeel van de benodigde transitie naar de circulaire economie zullen o.a. gesloten kringlopen moeten worden ontworpen, die ervoor zorgen dat er meer waarde met grondstoffen en materialen kan worden gerealiseerd dan nu mogelijk is.

Wij als businessunit Glastuinbouw van Wageningen University & Research anticiperen momenteel proactief op de ontwikkelingen. Zo voeren wij basisonderzoek uit naar mogelijke knelpunten in de transitie van de glastuinbouw naar een circulair-model. Vervolgens gaan wij die knelpunten oplossen, de systemen herontwerpen en ter inspiratie een circulair glastuinbouw demobedrijf oprichten.
Daarnaast gaan wij cross-overs met andere agrarische sectoren ontwikkelen. Ons doel is dat de sector goed op de toekomst is voorbereid, zodat de licence to operate geborgd blijft en de bedrijven zullen passen in de circulaire economie.
De met deze transitie gepaard gaande kosten zien wij als een investering die op termijn economische voordelen oplevert, zoals lagere kosten door minder verspilling en minder afval dan in ons huidige, lineaire model. Wij zien deze ontwikkeling tevens als een investering in de positie van de bedrijven, die deze aanpak van verduurzaming ook in andere landen zullen kunnen gaan uitrollen.

Afgedwongen transitie
Naar verwachting zal de transitie naar een circulaire economie in de toekomst door Europese en Nederlandse wetgeving worden afgedwongen. Maar ondertussen zullen bedrijven uit de glastuinbouw geen afwachtende houding willen aannemen. Zij zullen klaar willen zijn voor de toekomst. Zij zullen op termijn aan deze nieuwe social demands willen voldoen. Snel zullen zij een verhaal willen hebben naar hun nu al meebewegende afnemers zoals grote retail-partijen.

Het goede nieuws is dat, hoewel er wel het een en ander moet gebeuren, de glastuinbouw hierbij een paar sterke troefkaarten heeft, zoals efficiënt watergebruik en gedeeltelijk al volledig circulair ingerichte deelprocessen. Wij definiëren circulaire glastuinbouw als Efficiënt, Schoon en Verbonden.
In het onderzoek voeren wij eerst een analyse uit om de stromen van materialen, energie en water in de glastuinbouw te kwantificeren. Door een berekening van de impact van die stromen zullen de knelpunten in de transitie worden vastgesteld. Vervolgens gaan wij met individuele bedrijven coalities aan om deze knelpunten in een systematische aanpak op te lossen en de productiesystemen te herontwerpen, zodat zij klaar zijn voor de circulaire economie.
Wij willen daarnaast een goed begrippenapparaat ontwikkelen, zodat ook in conflicterende situaties de beste afwegingen tussen verschillende duurzaamheidsdimensies kunnen worden gemaakt.

Lijkt het u wat om samen met ons de ontwikkelde kennis te gaan toepassen en aan de hand van de ontwikkelde theorie te werken aan nieuwe praktijkoplossingen? 

Wat ons betreft kan dat op verschillende manieren zoals 1-op-1 samenwerkingen of in consortia. Oplossingen kunnen volledig gericht zijn op de glastuinbouw maar ook op cross-overs met andere sectoren. 

Mocht u belangstelling hebben dan weet u ons te vinden.

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw


Uit de krant

Meest gelezen

Uit de krant