Met meer energie dan ooit ...

In het Klimaatakkoord van Parijs is in 2015 afgesproken dat de opwarming van de aarde wordt beperkt tot minder dan twee graden Celsius ten opzichte van het pre-industriële tijdperk.Het streven is om de opwarming beperkt te houden tot anderhalve graad.

Ons kabinet heeft met het nationale Klimaatakkoord een centraal doel: het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen in Nederland met 49% ten opzichte van 1990. Daarnaast willen we willen eten, comfortabel wonen en werken, en ons kunnen verplaatsen in een gezonde en prettige leefomgeving.

Broeikasgassen
Het centrale doel van het Klimaatakkoord is het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen. De transitie die nodig is, is een maatschappelijke transitie. We staan met elkaar voor een reeks beslissingen die van invloed zijn op hoe we wonen, ons verplaatsen, wat we eten, de producten die we kopen, hoe we ons geld verdienen. Als ik zo om mij heen hoor, is er over het algemeen waardering voor het voor het Klimaatakkoord. In ieder geval is er geluisterd naar de voorstellen vanuit de glastuinbouw wat heeft geleid tot aanvullingen en verbeteringen. 
Ik lees dat de glastuinbouwsector de ambitie heeft de CO2-emissie te reduceren tot 2,2 Mton op jaarbasis in 2030. Dit resulteert in een totale CO2-reductie van circa 3,5 Mton ten opzichte van het gemiddelde emissieniveau in de periode 2015-2017. De transitieaanpak bestaat uit afspraken over langere termijndoelen,zoals het doorontwikkelde van een sectoraal CO2-systeem en het intensiveren van het programma 'Kas als Energiebron' gericht op een klimaatneutrale glastuinbouw, met additioneel een sterke focus op de gebiedsgerichte vertaling en aanpak van de energietransitie. Randvoorwaarden om de ambities te halen liggen op het vlak geothermie, benutting restwarmte, duurzame elektriciteit en alternatieve CO2-bronnen, zoals bijvoorbeeld CO2-afvang en levering en zal de glastuinbouw tot 2030 ten minste 35 succesvolle nieuwe, bovenop de 17 bestaande, geothermieprojecten moeten realiseren.
Het scenario wat geschetst wordt richting "2030 op weg naar klimaatneutraal" zegt dat de WKK inzet aanzienlijk terugloopt voor zowel de netlevering als de eigen opwek van elektriciteit voor de belichtingsvraag. De inkoop van elektriciteit neemt toe ter vervanging van WKK voor de belichting en door elektrificatie van de energievoorziening, als voorbeelden worden warmtepompen, WKO, power to heat, pompenergie en geothermie genoemd. Waar ik dan weer bijzonder trots op ben, zijn de drie iconische projecten die worden genoemd als voorbeeld hoe innovatie, praktijk en samenwerking in de glastuinbouw leiden tot concrete bijdragen aan de klimaatopgave. 

• De Daglichtkas is een nieuw kasontwerp met een kasdek van dubbel glas dat invallend zonlicht bundelt en daarmee warmtecollectoren verhit. Deze warmte wordt opgeslagen en later benut voor verwarming. De collectoren bewegen mee met de zon voor maximaal rendement. Bijkomend resultaat is een betere groei en toegenomen opbrengst voor de ondernemer. Vooral voor ondernemingen waar schaduwminnende potplanten worden geteeld. Met de Daglichtkas kan voor circa 75% in de eigen warmtebehoefte worden voorzien. Twee ondernemers hebben de innovatieve Daglichtkas inmiddels gebouwd. 

• Komkommerteler Dion van Mullekom van Multigrow BV in Grashoek heeft in 2013 als een van de eerste glastuinders in Nederland de cursus Het Nieuwe Telen gevolgd. Met die kennis heeft hij zijn teeltstrategie verbeterd en een aanzienlijke besparing op het warmteverbruik in zijn kassen gerealiseerd. Dion heeft daartoe geleerd om het energiescherm langer te gebruiken en het gebruik van de verwarming te verminderen. Daarnaast heeft hij een tweede energiebesparend energiescherm en een systeem voor lucht ontvochtiging en warmteterugwinning in zijn bedrijf toegepast. Deze maatregelen hebben er gezamenlijk voor gezorgd dat het energieverbruik met 25% is verminderd zonder negatieve gevolgen voor de teeltomstandigheden en productie. 

• Warmtesysteem Westland is een plan en samenwerking voor een gebiedsdekkend warmtenetwerk, gedragen door onder andere de coöperaties van glastuinbouwondernemingen in het gebied, de gemeente Westland, Warmtebedrijf Westland, Havenbedrijf Rotterdam en Gasunie. Bestaande en nieuwe geothermiebronnen en andere lokale warmtebronnen worden stapsgewijs in een warmte distributienet aan elkaar gekoppeld en verbonden met de (rest)warmtesystemen vanuit de Rotterdamse haven en de gebouwde omgeving in Westland en Midden Delfland. De inzet en gebruik van aardwarmte en havenwarmte worden in een marktsysteem onderling geoptimaliseerd met als inzet een betrouwbare en betaalbare CO2-vrije warmtevoorziening mogelijk te maken voor het hele gebied. Het systeem maakt een CO2-reductie mogelijk van meer dan 1 Mton op jaarbasis. 

En weet u waarom ik zo trots ben... omdat wij als Wageningen UR Glastuinbouw op één of andere manier aan de basis hebben gestaan van deze iconische projecten.

Maar we zijn er nog lang niet. Mijn handen jeuken om met meer energie dan ooit aan de slag te gaan en te werken aan de vraagstukken waar we voor staan. 

n.b: Bij ons in Bleiswijk hebben wij inmiddels de kas 2030 staan. Een demokas die verwarmd wordt zonder fossiele brandstof en all Electric is. 

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw