Energiecrisis: alle sluizen moeten openen

Europa staat op de rand van een energiecrisis. De grootste ooit. Aan het begin van het stookseizoen lopen steeds meer Europese landen het gevaar de winter in het donker en de kou door te brengen. Nederland vormt hierop zeker geen uitzondering.

De afgelopen jaren hebben we fors ingezet op de energietransitie, maar daarbij leveringszekerheid en betaalbaarheid van energie uit het oog verloren. Hierdoor dreigt Europa komende winter speelbal van Poetin te worden. Nog voordat de kou is ingetreden, doen huishoudens en bedrijven nu al hun uiterste best om de financiële klappen op te vangen.

Prijsplafond

Daarom pleitte voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen recent voor ingrijpen in de Europese energiemarkt. Dit blijkt in de praktijk moeilijker dan gedacht. Het ligt voor de hand om plafonds voor aardgas- en elektraprijzen in te stellen. Met subsidies voor energieleveranciers worden de energieprijzen kunstmatig omlaag gebracht. Lidstaten vergoeden de verliezen die leveranciers lijden als hun inkoopprijs hoger is dan de prijs die zij op de markt mogen vragen. Dit resulteert in een onzichtbare verschuiving van de energiekosten naar de Staatskas. En daarmee uiteindelijk naar de belastingbetaler.
Maar nog belangrijker is dat de prikkel verdwijnt voor lagere energieprijzen op de langere termijn. Hogere energieprijzen betekent dat er meer gas en elektra wordt bespaard en wordt opgeslagen, waardoor de marktprijzen uiteindelijk weer zullen dalen. Marktingrijpen is dus op de lange termijn juist contraproductief.

10 keer hoger

Het lijkt vooral spierballentaal van de Commissie. Toch moet er snel iets gebeuren om de energiekosten voor huishoudens en mkb te drukken. Directe hulp is nodig. Zo wordt bijvoorbeeld geschat dat de energiekosten in de glastuinbouw dit jaar tien keer hoger uitvallen. Waar we vorig jaar nog 8 miljard euro betaalden voor 40 miljard kuub gas, bedraagt de rekening van 2022 ongeveer 72 miljard. Een enorme economische dreun voor onze hele maatschappij. Een borgstellingsfonds op Europees en nationaal niveau voor huishoudens en mkb kan daarom een eerste lastenverlichting zijn. Daarnaast kan de positie van handelaren op de Europese energiemarkt worden herzien. Door gas van de markt af te halen, kunnen zij al speculerend de gasprijzen opdrijven zonder zelf gas te gebruiken. Ongewenst, zeker in een energiecrisis.

In aanloop naar de Europese top over de energiecrisis gaven premier Rutte en minister Jetten voor Klimaat en Energie al aan ook tegen marktingrijpen te zijn. Een Hollandse traditie. Nederland staat in Brussel te boek als terughoudend met Europese hulp. Zo heeft de Europese Commissie in maart al Staatssteunpakken en de crisisreserve van het EU-Gemeenschappelijk Landbouwbeleid opengesteld om de sector in deze noodsituatie te mogen ondersteunen. In tegenstelling tot veel andere lidstaten, maakt Nederland hier nog geen gebruik van. Dit leidt tot oneerlijke concurrentie. Openstelling van het steunpakket door het Rijk en een functionerende SDE-subsidie kunnen ervoor zorgen dat onze glastuinbouw nu financieel gezond blijft om straks te kunnen verduurzamen. Dat is van maatschappelijk belang, omdat de glastuinbouw een grote rol kan spelen om de opwek van duurzame energie nationaal een sterke impuls te gegeven.

Alle sluizen moeten open!

Een gevarieerd energieaanbod met meer duurzame energie, verlaging van de gasvraag via besparingen, steun huishoudens en mkb-bedrijven die in de problemen komen, en het weren van speculanten uit de markt dragen hier aan bij. Want alleen samen komen we deze energiecrisis door.

Jesse SchevelPublic
Government & International Affairs
Glastuinbouw Nederland