Harder werken aan energiegebruik

Allereerst wens ik u een in alle opzichten een gezond 2022, daarnaast wens ik ons allen betaalbare energieprijzen toe. 

Dat de kosten voor energieverbruik op dit moment zo hoog zijn, had denk ik niemand kunnen bevroeden. De energieprijzen zijn op dit moment zo hoog dat een deel van de telers in heel zwaar weer terecht zijn gekomen. Hoe je het wendt of keert de rekening voor gas zal toch betaald moeten worden. Telers halen alles uit de kast om het energieverbruik terug te dringen, die lopen van het geheel uitschakelen of deels uitschakelen van assimilatie belichting tot het aanpassen van het teeltplan tot het leeg laten liggen van kassen. Het nieuwe telen wordt maximaal toegepast om zo min mogelijk energie te gebruiken. Telers die gebruik maken van aardwarmte plukken daar nu de vruchten van. 

WKK
Nu is het energiegebruik voor de glastuinbouw altijd al een belangrijke kostenpost geweest en deze bestaat voor het overgrote deel uit aardgas. De glastuinbouw is in Nederland goed voor ongeveer 9% van het totale gasgebruik. De sector heeft de afgelopen twee decennia op kostenstijging geanticipeerd door met name het in gebruik van WKK (Warmte Kracht Koppeling) installaties met verkoop van elektriciteit. Je zou mogen stellen dat voor de glastuinbouw de WKK de basis is voor de energievoorziening. Met een totaalrendement van meer dan 90% wordt voorzien in de vraag naar warmte, elektriciteit en CO₂ in combinatie een voortdurend groeiend aandeel duurzame bronnen. Als sector waren we bezig om de WKK op een andere manier in te zetten richting een klimaat neutrale glastuinbouwsector in een beperktere rol voor pieklevering. Het mooie van al deze WKK’s, met een totaal vermogen gelijk aan 3 grote elektriciteitscentrales, is dat ze als back-up-voorziening en voor flexibiliteit op het landelijke stroomnet kunnen zorgen. Immers het aanbod van wind- en zonnestroom wordt steeds groter. Maar wat doe je nu als het niet waait? Je zou dus kunnen stellen dat de WKK in de glastuinbouw met zijn hoge rendement en flexibiliteit de beste fossiele optie is om tekorten aan duurzame elektriciteitsopwekking aan te vullen. 

Oplossen
Zelf denk ik dat er niet één sector is die zulke grote stappen heeft gemaakt om te komen tot reductie van gasgebruik. Het programma Kas als Energiebron heeft hier een heel belangrijke bijdrage aan geleverd. Dit programma gaat telers verder helpen om van het gas af te komen. Als we hierin slagen dat zal het onze concurrentiepositie van de sector op termijn versterken, maar dan moeten we wel tijd van leven hebben en zal er snel wat moeten gebeuren aan de gasprijs. Immers de financiële problemen voor de tuinders door de kostenstijging op de korte termijn zijn niet opgelost. Nu heeft de glastuinbouw zich ten doel gesteld om in 2040 fossielvrij te telen. Heel veel initiatieven zijn al ingezet om de klimaatdoelstellingen te halen. Dat doen we door inzetten van aardwarmte, gebruik te maken van restwarmte uit de industrie en noem maar op. Dat zijn miljoenenprojecten die de nodige jaren vragen. Deze projecten maken veelal gebruik van overheidssubsidies. Nu is het zo dat deze min of meer gekoppeld zijn aan de gasprijs. Hoe hoger de gasprijs, hoe lager de subsidie omdat een teler dan uiteindelijk meer waarde haalt uit de aanleg. Het mag duidelijk zijn dat de gasprijs niet meer zal worden zoals deze was. Bedrijven zullen te maken krijgen met hogere kosten voor energie. We zullen met elkaar; overheid, bedrijfsleven en onderzoek nog veel harder dan dat we ooit hebben gedaan, werken aan (nieuwe) oplossingsrichtingen voor deze kostenproblematiek van energieprijzen. Om zo de glastuinbouw een lang termijnperspectief te kunnen bieden.
Ik hoop alleen als we de problemen van gas aan het oplossen zijn elektriciteit niet het volgende probleem gaat worden.

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw