Met elkaar het tij keren...

De huidige aanpak om biodiversiteitsverlies te stoppen heeft tot nu toe onvoldoende opgeleverd. Herstel van de variëteit aan soorten, ecosystemen en landschappen is van belang voor een rijkere natuur én is ook de basis voor ons welzijn en onze welvaart. Een levende en gevarieerde bodem en voldoende bestuivende insecten vormen de basis voor een gezonde en toekomstbestendige voedselproductie. Dit wordt ook erkend in de Kabinetsvisie ‘Landbouw, natuur en voedsel: waardevol en verbonden’ die minister Schouten vorig jaar september presenteerde. 

Boerenorganisaties, ketenpartijen, onderzoekers, natuur- en milieuorganisaties hebben de handen ineengeslagen om samen biodiversiteitverlies in Nederland om te buigen naar herstel. De noodzaak dat er meer moet gebeuren en dat we de bereidheid moeten hebben om samen te werken aan een aanpak die het verschil gaat maken. Bestaande initiatieven moeten worden omarmd, waar nodig verder worden uitgebouwd en initiatieven opgepakt. Ik lees dit in een folder “Deltaplan Biodiversiteitsherstel: In actie voor een rijker Nederland” 

Hoe ik aan deze folder ben gekomen weet ik niet meer, maar Biodiversiteit heeft op dit moment heel veel aandacht van ons onderzoek. De boodschap is duidelijk “Alleen als we nú allemaal gaan samenwerken, kunnen we biodiversiteitsverlies stoppen. Als wij al onze kennis inzetten op het gebied van biodiversiteit, kunnen we een enorm verschil maken’, dat zegt hoogleraar Plantenecologie en Natuurbeheer Liesje Mommer. Verdwijnende insecten, bodems zonder regenwormen, afstervende koraalriffen: het gaat niet goed met de biodiversiteit. Het Intergovernmental Panel on Biodiversity and Ecosystem Services schreef twee jaar geleden een alarmerend rapport met de boodschap: het tij moet worden gekeerd, voordat ecosystemen in elkaar klappen. Daarmee hangt ook het voortbestaan van de mens aan een zijden draadje.

Biodiversiteit
Biodiversiteit is de basis van ons bestaan: voor ons voedsel, voor schoon water, voor klimaatadaptatie, als buffer tegen ziektes. Dat de mens de veroorzaker is hiervan dat weten we met zijn allen, maar hoe we het kunnen oplossen dat weten we niet. Er is een omwenteling nodig waarvoor we alle krachten – van sociologie tot agronomie, ecologie en technologie – moeten bundelen. Met zijn allen hebben we hier een taak het vraagt al onze inzet en creativiteit om die nieuwe oplossingsrichtingen te ontdekken. Het is tijd voor actie en iedereen moet aan de bak. Niet alleen wij als de WUR, maar ook de politiek moet lef tonen, de industrie en de financiële wereld. We moeten de mogelijkheden zoeken om biodiversiteit te benutten in ons voordeel en niet alleen maar denken dat vanuit hier onze bedrijfsvoering bedreigd wordt. Soortenrijke plantengemeenschappen presteren beter op vrijwel iedere ecosysteemfunctie voor ons als glastuinbouw ligt er een enorme kans daar waar het gaat om weerbaarheid tegen ziekten en plagen. 

Monoculturen
Uit onderzoek is gebleken dat biodiversiteit een dempende werking heeft op invloeden die een gebied onder druk zetten, zoals plagen, vervuiling en klimaatverandering. Een gemengd bos gaat bijvoorbeeld niet zo snel plat tijdens een storm, in tegenstelling tot een dennenplantage. En een soortenrijk weiland kan afvalwater zuiveren. In onze huidige wijze van werken in onze kassen met monoculturen kunnen ziekten en plagen makkelijk uitbreiden. Denk dan aan schimmels en insecten. Een belangrijke factor die de weerbaarheid van gewassen kan beïnvloeden is de aanwezigheid van de natuurlijke vijanden van plaagdieren, zoals spinnen, sluipwespen en roofkevers. De vraag die opkomt is; wat zou de invloed van buiten de kas, voor invloed kunnen hebben op de beheersbaarheid en het voorkomen van ziekten en plagen in de kas.

Risico’s 
Op dit moment wordt biodiversiteit door telers nog vaak als een risico gezien en investeren hierin als een kostenpost. Biodiversiteit kan ook risico’s met zich meebrengen. Zo kunnen uw kassen insecten en virussen bevatten die schadelijk zijn voor uw gewassen. Maar biodiversiteit kan juist ook functioneel zijn en een versterking voor de tuinbouw(sector) betekenen, mits op de juiste wijze vormgegeven en toegepast. Als businessunit glastuinbouw werken we heel hard aan dit onderwerp. Zo werken we aan een project ‘Ontwikkeling biodiversiteit in Glastuinbouwgebieden’. De eerste resultaten zijn er ... het aanbrengen van de juiste biodiversiteit in en om uw kas kan de bestrijding van plagen met natuurlijke vijanden bevorderen, en bij sommige gewassen draagt het ook nog een keer bij aan een betere bestuiving.

Jan Willem de Vries
University & Research
Business Unit Glastuinbouw