Glastuinbouw heeft goud in handen...

U weet het ondertussen wel, we moeten richting 2050 rekenen met 9-10 miljard mensen op deze aarde, die allemaal moeten worden gevoed. Dat betekent dat we heel zuinig moeten zijn op aarde en moeten voorkomen dat we haar niet te veel uitputten. 

Dat kan alleen maar als we circulair werken en met elkaar binnen de grenzen blijven van wat de aarde nog kan hebben, willen wij onze kinderen en kleinkinderen nog een toekomst geven. Met elkaar zullen we moeten nadenken hoe Glastuinbouw kan functioneren in een circulaire economie. Het is een druppel als je op wereldschaal kijkt, maar is het niet zo dat elke druppel er één is?

Kompas
De substainable development goals (SDG) geven hierin heel veel richting aan. De SDG’s zijn zeventien doelen om van de wereld een betere plek te maken in 2030. De SDG’s zijn afgesproken door de landen die zijn aangesloten bij de Verenigde Naties, waaronder Nederland. De doelen kwamen er op basis van wereldwijde inbreng van organisaties en individuen. Deze Duurzame Ontwikkelingsdoelen startten in 2015 en lopen nog tot 2030. Ze zijn een mondiaal kompas voor uitdagingen als armoede, onderwijs en de klimaatcrisis. Het zijn de opvolgers van de Millenniumdoelen, die liepen van 2000 tot 2015.

Glastuinbouw zal niet op elk van deze 17 doelen van toepassing zijn. Toch is er een aantal waar wij als sector toch wel degelijk invloed op hebben. Een heel belangrijke heeft alles te maken met voedsel. Glastuinbouw is een heel efficiënte manier om gezond voedsel te produceren. Denk aan in het bijzonder aan groente en fruit. In gebieden waar het moeilijk is om in de wereld vers en gezond voedsel te produceren kan glastuinbouw het verschil maken. Dat kan bijvoorbeeld door heel efficiënt gebruik te maken van de resources die beschikbaar zijn, maar ook omdat je een veel langer groeiseizoen hebt en ook in mindere periodes van het jaar kan telen. Dit is ook voor de lokale economie in arme landen belangrijk het geeft een impuls aan de lokale economie. De Glastuinbouw met al zijn technologie is in staat om heel duurzaam te produceren. Als je alleen al kijkt naar de teelt van tomaten in bijvoorbeeld China onder een eenvoudige overkapping halen ze misschien 5- 10 kilogram per vierkante meter. In Nederlandse kassen halen we zo’ n 80 kg/ m2 of misschien nog wel hoger.  

Glastuinbouw heeft goud in handen, we hoeven het alleen maar te verzilveren

Economie
De transitie naar een circulaire economie is nodig om al die mensen in de toekomst te kunnen blijven voeden. We zitten nu in een situatie van een heel lineaire manier van produceren. Een circulaire economie is wezenlijk anders dan een lineaire economie. In een lineaire economie gebruiken we grondstoffen, we verwerken de grondstoffen tot een product en na gebruik gooien we het product weg. In een circulaire economie sluiten we de kringlopen van al deze grondstoffen. Het sluiten van die kringlopen vereist veel meer dan alleen recyclen. Het verandert de manier waarop we waarde creëren en waarde behouden, hoe we de productie verduurzamen en welke business-modellen we daarvoor gebruiken. Het circulaire systeem en het lineaire systeem verschillen van elkaar door de manier waarop ze waarde creëren en/of behouden. Een lineaire economie volgt traditioneel het stappenplan. In die stappen verzamelen we grondstoffen, vormen we ze om tot producten die we gebruiken en vervolgens danken we de producten af als afval (take-make-dispose). We creëren maximale waarde door zoveel mogelijk producten te produceren en te verkopen. Een circulaire economie volgt de 3R-aanpak: reduce, reuse en recycle: we minimaliseren grondstofgebruik (reduce), we maximaliseren hergebruik van producten en onderdelen (reuse) en als laatste hergebruiken we grondstoffen zo hoogwaardig mogelijk (recycle).

Energiebehoefte
De huidige Glastuinbouw wordt gekenmerkt door de veilige productie van kwalitatief hoogwaardige groenten, bloemen en planten. Deze hoogproductieve productiesystemen worden gekenmerkt door een hoge mate van efficiëntie in water- en stofstromengebruik, maar de energiebehoefte is groot en de systemen zijn in principe lineair, niet circulair. Maar hiermee gaan we aan het werk. Voor de volledige inbedding van de glastuinbouw in een circulaire economie bestaan enkele grote knelpunten, vooral in de in- en uitgaande water- en stofstromen. Dat is ook de reden dat onderzoekers van de Businessunit Glastuinbouw in 2019 begonnen zijn begonnen met het opzetten van een systematische analyse van die stromen om te komen tot een transitie naar circulariteit in de glastuinbouw. Waarbij het ideale plaatje is dat alles wat we gebruiken en consumeren ook weer recirculeren. 

Er is nog heel, heel veel te doen, maar ik schreef het al eerder we hebben als sector goud in handen wat we met elkaar moeten verzilveren. Dat kan alleen als we de handen ineenslaan en door met elkaar samen te werken. 

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw