Het moet anders…

Wie een grote voorsprong heeft kan en moet ook verantwoordelijkheid nemen voor de toekomst van de land- en tuinbouw en visserij. Zo schrijft onze minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit,  Carola Schouten in haar beleidsdocument "Landbouw, natuuren voedsel: waardevol en verbonden, Nederland als koploper in kringlooplandbouw".

Ik ben het met haar eens dat de manier waarop we nu onze producten produceren steeds verder uit balans raakt. We kunnen zo niet door gaan, op een gegeven moment is de aarde uitgeput en wat dan? Uit de vele gespreken die zijn gehouden komt men er steeds weer op uit dat de toekomst van onze voedselvoorziening alleen veilig kan worden gesteld als we overstappen op kringlooplandbouw. Dit om te voorkomen dat we bodem, water en grondstoffen uitputten en de temperatuur op aarde onaanvaardbaar verhogen. Kringlooplandbouw is daar een onontkoombaar en sluitend antwoord op.

Het steeds weer innoveren heeft ertoe geleid dat we leidend zijn in de wereld op het gebied van tuinbouw. Samenwerking tussen de overheid, onderzoek, onderwijs, de schil rondom primaire producenten, de toeleveranciers in de ruimste zin van het woord, en handel maken dat we deze positie hebben bereikt. Deze hechte samenwerking maakt dat nieuwe inzichten en technologieën snel toepassing vinden en behoudt Nederland steeds een kennis- en productievoorsprong. Kenmerkend is wel dat de nadruk heel erg gefocust is op kostenverlaging en productieverhoging, die leiden tot schaalvergroting. Zorgelijk is dat dit kan leiden tot negatieve marges met als gevolg dat we als sector in economisch opzicht kwetsbaar zijn.

Het goede nieuws is dat tuinbouw een leidende rol kan spelen in de transitie die nodig is om invulling te geven aan een verandering van de huidige productiemethoden. Immers als we zo door gaan komt een keer het moment dat de wal het schip zal keren. We zullen een flink aantal zaken fundamenteel moeten veranderen. Zo zal de uitstoot van broeikasgassen in de hele wereld drastisch omlaag moeten. Klimaatvriendelijk produceren wordt de nieuwe norm. We zullen wereldwijd zorgvuldig om moeten gaan met grondstoffen, hulpbronnen en de natuurlijke omgeving. We zijn als economie sterk afhankelijk van de import van grondstoffen en basisproducten uit andere werelddelen welke vervolgens weer op een niet altijd duurzame wijze worden gewonnen en/ of geproduceerd. Het moet anders… we zullen de weg op moeten gaan van het voortdurend verlagen van de kostprijs van producten naar voortdurende verlaging van het verbruik van grondstoffen.

Afgelopen weekend heb ik samen met de Tuinbouw Businessclub Zuid-Nederland een bezoek gebracht aan Rusland, hier heb ik ook het glastuinbouwcomplex Victoria Industrial Estate mogen bezoeken. Dit complex ligt ongeveer 60 kilometer ten oosten van Moskou. Nu ja, bezoeken … het complex wordt als een militair object bewaakt. Helaas mochten we uit fytosanitaire overwegingen niet de kassen in. Dat is een enorme tegenvaller. Het terrein had een oppervlakte van totaal 1.400 hectare. Allemaal Nederlandse technologie. Doorvragen op het gebied van duurzaamheid op gebieden zoals gewasgezondheid, energie en water en emissie leerde mij dat dit zaken zijn die helemaal niet tellen en waar niets mee wordt gedaan. Als ik vervolgens lees dat men in België erover nadenkt dat kerncentrales moeten worden vervangen door gascentrales, dat dorpen in Duitsland die nu nog olie stoken over gaan op aardgas en in Polen nagedacht wordt om over te gaan op kolencentrales… dan kan ik mij voorstellen dat er onder u wel eens gedacht wordt hoe het toch mogelijk is dat dit allemaal kan, waarom worden wij gedwongen in een richting van een duurzame kringlooplandbouw. Ik hoor u de vraag stellen, kunnen wij geen veel groter rendement halen op duurzaamheid door energie te steken in de landen om ons heen zodat ze ons niveau van duurzaamheid te halen. En hier zit hem nu net de crux. We zullen door moeten gaan om op een zo duurzame en circulaire wijze van produceren. Doen we dat niet dan stopt het vanzelf. Willen wij als tuinbouw wereldwijd toonaangevend blijven dan moeten we, voor de maatschappelijke uitdagingen waar we voor staan, oplossingen vinden. Met elkaar richting kringlooptuinbouw. We hebben een flinke voorsprong in de wereld. Laten we er met elkaar voor zorgen dat we deze niet verliezen. En dat kan maar op één manier.. u raadt het al door met elkaar te werken aan antwoorden door nieuwe kennis te ontwikkelen.

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw