Daarom toch economische groei in 2023

Dit jaar is er meer tegenwind voor de Nederlandse economie dan in 2022, zoals de hogere rente. Toch zijn er genoeg redenen om voorlopig nog gematigd optimistisch te zijn over de economische groei in 2023.

De lijst van groeiremmende factoren is zeker niet kort: de rente is flink opgelopen, de wereldgoederenhandel liep de afgelopen maanden terug, de VS stevent af op een recessie, de inhaalgroei na de coronadip is over, de inflatie blijft voorlopig hoog, de woningmarkt is aan het afkoelen, bedrijven bouwen voorraden af, het aantal faillissementen loopt op, aan de bouw zijn minder vergunningen verstrekt en personeelstekorten zijn nog aan de orde van de dag. Dit doet vermoeden de groei van de Nederlandse economie voorlopig op z’n eind loopt.

Toch voorziet ING voor dit jaar nog 1,6% groei (waarvan 1%-punt statistische overloop vanuit 2022).

6 oorzaken voor groei

1- Overheid geeft veel extra geld uit en veel (lagere) inkomens profiteren daarvan
Twee weken geleden wees ING al op de hanteerba(arde)re energieprijzen. Overheidsbeleid is een andere, zeer belangrijke reden om enigszins optimistisch te zijn over de groei op korte termijn. Zo verhoogt de overheid zelf de bestedingen door de grote plannen uit het regeerakkoord uit te voeren. Een belangrijk deel van deze extra uitgaven, voor bijvoorbeeld onderwijs en zorg, is al voor 2023 voorzien.
Daarnaast ondersteunt de overheid indirect de bestedingen van consumenten. Dat gaat via het verhogen van het reëel besteedbare inkomen, niet in de laatste plaats ook met het koopkrachtpakket in het kader van de energiecrisis. Denk bijvoorbeeld aan de flinke verhoging van het minimumloon (en daaraan gekoppelde uitkeringen zoals de AOW), verlaging van belasting op arbeid, verhoging van toeslagen en de introductie van het energieprijsplafond. Vooral de inkomensverbeteringen onder huishoudens met lage inkomens leiden tot meer economische activiteit, omdat dit type huishoudens doorgaans een groot deel van extra inkomen besteedt.

2-Lonen en pensioenuitkeringen stijgen flink
Een tweede belangrijke reden voor voortgaande economische groei is de flinke stijging van bruto-inkomens. Voor werkenden zijn er flinke loonstijgingen. Deze komen voort uit de stijgingen van de cao-lonen, individuele opslagen, hogere startsalarissen bij het overstappen naar een ander baan/functie en uit tariefverhogingen van zzp’ers.
Gepensioneerden hebben veelal eind 2022 of begin 2023 hogere uitkeringen mogen ontvangen van hun pensioenfonds, vanwege de betere dekkingsgraden als gevolg van hogere (reken)rentes.

3- Coronabesparingen om op terug te vallen
Ten derde staan er relatief hoge tegoeden op bankrekeningen van sommige huishoudens, veelal door (bovengemiddeld vermogende) huishoudens onbedoeld opgebouwd tijdens lockdowns. Die tegoeden zorgen ervoor dat deze groep consumenten zich extra vermogend voelt en kunnen eventueel ook gebruikt worden om bij tegenvallende inkomensontwikkeling de consumptie overeind te houden.

4- Weinig zorgen om werkgelegenheid
Ten vierde maakt de combinatie van bevolkingsgroei en een iets verder stijgende arbeidsparticipatie het mogelijk voor bedrijven en (semi)publieke sectoren om in 2023 ook zonder arbeidsproductiviteit wat te groeien. Hamstergedrag van bedrijven die ook bij iets teruglopende vraag niet direct hun personeel kwijt willen en een vooralsnog beperkte oploop van het aantal faillissementen houdt de werkloosheid voorlopig laag. Door de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt zullen voorzorgbesparingen van huishoudens die vrezen voor baanverlies laag blijven.

5- Heropening China stut exportvraag en reduceert knelpunten in leveringsketens
Ten vijfde helpt ook China een handje. Terwijl de Europese economie in 2023 naar verwachting licht voortkabbelt, staat tegenover de teruggang van de Amerikaanse economie het aantrekken van de Chinese economie. Dat komt door de beëindiging van het strenge coronabeleid. Weliswaar kan dit leiden tot hogere energie- en grondstofprijzen, maar per saldo is de Chinese opleving positief voor Nederland.
Volgens OESO-data over toegevoegde waarde, die rekening houdt met de indirecte exportvraag via derde landen, is China immers de zesde handelspartner van ons land. Bovendien draagt de heropening van China flink bij aan het wegwerken van leveringsproblemen en zorgt deze ervoor dat de bijbehorende hoge prijzen zakken. Zo is in februari de indicator voor aanbodproblemen in de wereldwijde leveringsketens voor het eerst sinds december 2019 weer onder het langjarig gemiddelde duiken. Dit kan ruimte geven voor meer internationale handel.

6- Bedrijfsleven houdt investeringen redelijk op peil
Ten zesde houdt het bedrijfsleven de investeringen naar verwachting redelijk op peil. Tegenover de hogere financieringskosten en negativisme van bedrijven over de winstgevendheid staan namelijk nog altijd positieve afzetverwachtingen van bedrijven. In combinatie met personeelskrapte kan dit reden zijn tot uitbreiding van de productiecapaciteit.
Verder worden veel kapitaalgoederen die vorig jaar vertraging in levering opliepen dit jaar alsnog geleverd. Zo zijn de investeringsverwachtingen van het bedrijfsleven zelf voor 2023 dan nauwelijks anders dan in 2022. Per saldo daalt het totaal aan investeringen in de ramingen van ING overigens wel enigszins. Dit komt vooral door minder woningbouw. Dat hangt meer samen met het inzakken van de huizenmarkt en de vergunningsproblematiek dan met de conjunctuur.

Bron: ING