Jan Willem de Vries
Jan Willem de Vries Foto: WUR

Schakelbaar glas op uw kasdek

Column Column

Hoge lichtintensiteiten en de daarmee gepaard gaande hoge temperaturen kunnen leiden tot ernstige schade aan het blad van tropische potplanten, vooral die planten die normaliter groeien in de schaduw in in tropische bossen. Om kwalitatief goede planten te krijgen zonder schade door direct zonlicht is bij dergelijke planten schaduw nodig om de lichtintensiteit onder de schadedrempels te houden. Om schade te voorkomen heeft u als tuinder verschillende mogelijkheden om de lichtintensiteit te verminderen. 

Zo kunt u een coating aanbrengen (het zg. krijten) die een deel van het invallende licht reflecteert en waarbij ook de bijbehorende warmtestralen in de kas worden verminderd. Warmtestraling is vooral het kortgolvige licht met een golflengte van boven de 700 nm (ook wel infrarood genoemd). Het infrarode licht wordt door de plant niet gebruikt voor fotosynthese, maar het zorgt wel voor opwarming. Dat kan als het buiten koud is heel gewenst zijn. Maar als de planttemperatuur door dit licht te hoog oploopt, gaat alles mis: eerst stopt de fotosynthese, daarna ontstaat onomkeerbare schade (verbranding) 

Lichtintensiteit
Omdat een coating ook de lichtintensiteit vermindert, wordt in het voorjaar (± april) aangebracht en in het najaar (± oktober) over het algemeen weer verwijderd om te lage lichtintensiteiten te voorkomen. Bij een te lage lichtintensiteit stoppen planten met groeien en of bloeien. Het zg. krijten of coaten van het kasdek (en kasgevels) is een effectieve manier om zowel de lichtintensiteit als de inkomende warmte te verminderen. Nadeel is echter wel dat een coating permanent op het kasdek zit waardoor de op donkere, bewolkte dagen te weinig licht in de kas komt voor een optimale groei. Als dit op meerdere dagen het geval is, vermindert het de groeisnelheid en wordt de teeltduur langer. 

Een andere manier om de lichtintensiteit te verminderen is het gebruik van schermdoek installatie. De schermdoeken zijn verkrijgbaar in verschillende materialen en verschillende lichttransmissies en kunnen zowel binnen als buiten de kas worden gemonteerd. De schermen zijn aangesloten op de klimaatcomputer en kunnen op elk moment worden geprogrammeerd om te openen of te sluiten afhankelijk van de lichtintensiteit van buiten. Op donkere en bewolkte dagen kunnen ze openblijven en worden gesloten als het buiten te zonnig is. Schermdoeken kunnen naast het weren van zonlicht nog andere functies in zich hebben zoals energie besparen, verduisteren (en het omgekeerde beperken van lichtuitstoot bij gebruik van assimilatielicht). Het nadeel van schermen is dat ze vaak traag zijn. Dat is vooral bij doeken specifiek voor het weren van zonlicht op dagen met wisselende bewolking een probleem (pendelen). Een ander nadeel van deze schermen is, dat ze een interactie hebben met ventilatie, en leiden tot een stijging in plaats van een daling van de temperatuur in de kas.

Slimme materialen
Op het proefbedrijf van Wageningen University & Research in Bleiswijk heeft een project “Smart materials” gelopen. Verschillende onderzoeksgroepen en bedrijven hebben binnen een publiek private samenwerking (PPS) samengewerkt aan de ontwikkeling van nieuwe slimme materialen voor toepassing in de glastuinbouw waarbij zowel fundamentele materiaalontwikkeling als toegepaste gewas fysiologische experimenten deel uitmaakten van dit project. De ontwikkeling van deze materialen richt zich op de ‘onmiddellijke controle van de lichtintensiteit, diffusie en spectrum door deze materialen’.

Bijzondere aandacht binnen dit project ging uit naar “schakelbaar glas”, glas wat reageert op een elektrische impuls en die de lichtintensiteit (van transparant naar donker), lichtverstrooiing (van transparant tot diffuus/ondoorzichtig) en lichtkleur kan regelen. Als dergelijke materialen worden gebruikt als kasdekmateriaal, zouden ze een interessante mogelijkheid bieden om het lichtniveau in de kas beter te reguleren dan al de traditionele systemen die wij nu kennen. Het biedt de mogelijkheid om licht proportioneel te regelen. Schermen om het teveel aan licht te weren worden overbodig. Er ontstaat een stabieler kasklimaat door minder variatie in binnenkomende zonne-energie. Er hoeft geen rekening meer gehouden te worden met looptijden van schermdoeken waardoor een hogere lichtsom mogelijk is wat resulteert in een snellere en hogere productie. Risico op bladverbranding is veel minder. Als het dan ook nog een keer mogelijk is om het glas te gebruiken als verduisteringsscherm zonder het bijbehorende opwarmingseffect van kas in de middag bij korte dag gewassen of bij belichte teelten te gebruiken als lichtafscherming, zou dat helemaal fantastisch zijn. 

Experiment
Maar zo ver is het nog lang niet. Het project heeft geresulteerd in een kleinschalig experiment om de prestaties en voordelen van ‘schakelbaar glas’ als kasdek te onderzoeken. Het zal nog een lange weg zijn voordat we zover zijn dat ons kasdek bestaat uit elektrochroom glas, glas waarbij de lichtsterkte schakelbaar glas is met een elektrische impuls bij een bepaalde lichtintensiteit: van zeer transparant naar donker.

Het onderzoeksrapport “Cultivation of the potted plants Schefflera and Anthurium under electrochromic glass” kunt u vinden op onze website https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Onderzoeksinstituten/plant-research/glastuinbouw.htm 

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw


Uit de krant

Meest gelezen

Uit de krant