Jan Willem de Vries
Jan Willem de Vries Foto: WUR

Laat een kunsthistoricus en filosofen meedenken in het oplossen van vraagstukken.........

Column Column

Ik lees een interview met Louise Fresco de bestuursvoorzitter van de Wageningen University & Research. Ik word naar het bericht getrokken door de kop boven het artikel “Meer ruimte voor toevalstreffers en meesterlijke mislukkingen”. Ik ben het met haar eens als ze zegt dat baanbrekende ontdekkingen lang niet altijd voortvloeien uit vastomlijnde onderzoeksplannen. 

Ik werk al een poosje in het onderzoek en weet dat ontdekkingen vaak bij toeval ontstaan uit niet direct voor de hand liggende oplossingen. Oplossingen waar je eigenlijk niet op zoek naar bent. Zo haalt ze een bekend voorbeeld aan, die van penicilline. De Schotse arts Alexander Fleming die in 1928 een met schimmels vervuild Petri schaaltje gebruikte, ontdekte dat op die manier bacteriën konden worden bestreden. Puur toeval, maar van immense betekenis voor de geneeskunde.

Voor dergelijke toevalstreffers of zoals ik ze wel eens noem, de zijpaadjes van onderzoek, zijn (haast) niet meer mogelijk vanwege de focus op het behalen van resultaten. Het heeft te maken met de wijze waarop onderzoek gefinancierd wordt. De financiële ruimte is te beperkt om dingen die je ziet alleen uit nieuwsgierigheid op te pakken. Onderzoek gebeurt vaak met publiek geld waarvoor verantwoording moet worden afgelegd. Als sector Glastuinbouw en bloembollen staan we voor enorme uitdagingen waar we antwoorden op willen vinden. En maatschappelijke uitdagingen op het gebied van energie, water en gewasgezondheid. Dan kan zo’n zijpaadje wel eens heel erg nuttig zijn om te verkennen. Zelf noem ik het nieuwsgierigheid gedreven onderzoek. Het kan een zijpaadje zijn wat niets oplevert, dan hebben we over het onderzoek is mislukt en krijgt het werk een negatieve lading. Dat is dan niet terecht. Dat is dan weer het mooie uit onderzoek. Ook deze verkenning levert nieuwe kennis op die ons verder helpt om te komen tot oplossingen. 

Bloei beïnvloeden

Waar ik blij van word, is dat onze Raad van Bestuur ervoor staat dat fundamenteel onderzoek fier overeind blijft én dat de WUR daarin haar eigen agenda bepaalt. Uit dit vrije fundamentele onderzoek kunnen ideeën ontstaan voor toegepast onderzoek. Onderzoek wat voor uw bedrijf van wenselijk belang kan zijn. Louise heeft het dan over serendipiteit in het onderzoek, vrij vertaald, toevalstreffers. Door met andere ogen naar onderzoek te kijken kan een verfrissende blik de gevestigde orde wakker schudden. Toevallige uitvindingen zoals die van penicilline komen alleen aan het licht als je ze ziet en verbanden weet te leggen. Zo is de methode om de bloei te beïnvloeden bij bijvoorbeeld Bromelia en Spathiphyllum min of meer bij toeval ontdekt. 

Louise heeft het over anders durven kijken naar onderzoeksvraagstukken, dat vergt een bepaalde houding van onderzoekers. Ze heeft het over vanuit een ander perspectief, out of the box, kijken naar een vraagstuk door in gesprek te gaan met mensen die met iets heel anders bezig zijn (grenzen overschrijden/ crossing boundaries). We kunnen nog veel leren van dansers en musici, het zijn vaak meesters in improvisatie. Binnen onze businessunit Glastuinbouw proberen wij onze medewerkers steeds weer te stimuleren om multidisciplinair samen te werken in projecten. Bij deze wijze van werken nemen wetenschappers vanuit allerlei achtergronden deel in een project. Maar Louise gaat nog een stapje verder, ze zou het graag nóg veel breder zien. Laat eens een kunsthistoricus meedenken over het bestrijden van ziekten en plagen, of een filosoof over voedselveiligheid. Door samen te kijken, kun je elkaar op de onverdachte dingen wijzen.

Voortouw

Volgens mij is dit iets wat we met elkaar vrij makkelijk zouden kunnen organiseren. Want we hebben nogal wat vraagstukken die we moeten oplossen. Wie neemt het voortouw? 

Jan Willem de Vries
University & Research
Business Unit Glastuinbouw

Uit de krant

Meest gelezen

Uit de krant