De klimaat- en risicobestendige kas

De laatste jaren worden we ermee geconfronteerd dat het steeds vaker stormt in Nederland. Daarnaast neemt ook de kracht van de windstoten toe en daarmee ook de schade aan onze kassen. Ook sneeuw en hagel kunnen ook veel schade aanrichten. 

Nu is een beetje sneeuw niet zo erg maar kan een probleem worden als het van naastliggende hogere kassen wordt geblazen, dan kan het voorkomen dat de sneeuwdruk ruiten stuk gaan en vaak de vervolgschade aan het gewas vele malen hoger is dan alleen de glasschade. Gewasschade ontstaat doordat het klimaat in de kas te ernstig verstoord raakt. Dat hebben we vrij recent nog kunnen ervaren. 

Proefbedrijf
Het overgrote merendeel van onze kasdekken in Nederland betstaat uit 4 mm glas. Het doet mij dan ook heel goed om te kunnen melden dat we op ons proefbedrijf bezig zijn -in het kader van het Project Kas als Energiebron voorbereidingen aan het treffen zijn- voor een kas welke is voorzien van een dek wat bestaat uit een EFTE-folie. ETFE is de afkorting van “ethyleen-tetrafluorethyleen copolymeer”. Dit materiaal is heel goed bestand tegen slijtage, tegen veel agressieve chemicaliën, zoals zuren of organische oplosmiddelen en tegen straling. En niet geheel onbelangrijk het heeft een heel hoge lichtdoorlatendheid. Kortom, een interessant kasbedekkingsmateriaal.

Energiebesparing
Het voornemen is om het dek van de 2saveenergy kas welke momenteel uit een buitenlaag van glas en een binnenlaag van EFTE bestaat te vervangen. Een groot aantal proeven onder dit kasdek heeft laten zien dat en een hoge energiebesparing te halen is en dat geen effecten zijn op kwaliteit en productie. Het idee om het dek te vervangen door een ander materiaal dan glas is niet nieuw. Regelmatig heb ik gesprekken hierover gehad met mensen van Achmea Interpolis om hier eens naar te kijken. Ik ben dan ook heel blij dat het onderzoek dit heeft opgepakt.
De complexiteit van het kasdek maakt dat in eerste instantie is gekozen voor een enkel kasdek waar we aardbeien onder gaan telen. ETFE is een duurzaam kunststofmateriaal met hoge lichttransmissie en hoge hagelvastheid. Dit materiaal wordt in Nederland niet vaak toegepast. Daarentegen, in landen waar aardbevingen voorkomen zoals bijvoorbeeld Japan kom je het regelmatig tegen. Het is een materiaal wat in het algemeen geschikt als kasbedekking van een “klimaat- en risicobestendige kas” om extremen als gevolgen van klimaatveranderingen (storm, hagel etc.) te weerstaan. Het materiaal heeft naast de eerdergenoemde eigenschappen zoals een hoge lichttransmissie nog meer interessante eigenschappen. Zo is het te verkrijgen in een diffuse uitvoering met een zeer hoge diffusiteit en gelijktijdig beschikt het materiaal over een hoge UV-B doorlatendheid. De hydrofiele eigenschappen van het oppervlak zijn gunstig voor lichttransmissie onder natte omstandigheden. Aan dit materiaal ontstaan geen condens druppels, het vocht wat condenseert hangt als een dun waterfilmpje aan het materiaal. Wat de lichtdoorlatendheid weer ten goede komt.

Lichttransmissie
Energiebesparing zou kunnen worden bereikt door het materiaal dubbel toe te passen. Echter zoals onder elk dubbel materiaal zal dan de lichttransmissie achteruitgaan. Daarom hebben onderzoekers ervoor gekozen hier in eerste instantie niet voor te kiezen. Er is gekozen voor een hoge lichttransmissie in combinatie met een hoog isolerend dubbel scherm toe te passen, gecombineerd met energiezuinige actieve ontvochtiging (en warmtepomp) in een semi-gesloten kasprincipe.

De lichttransmissie is hoger dan gehard glas, daarnaast is de verwachting dat de constructie ook lichter kan worden uitgevoerd omdat ETFE lichter is dan glas, hierdoor zou meer licht in de kas komen om het teeltseizoen te verlengen. Door de hogere UV-B doorlatendheid verwachten onderzoekers een verhoogde weerbaarheid tegen schimmels zoals bijvoorbeeld meeldauw. Mogelijk is er ook een effect op plagen mogelijk. Daarnaast kan het leiden tot verhoogde smaak van de vruchten en een hoger anthocyaangehalte. 

Gehard glas
Om schade aan kassen te beperken maar ook uit veiligheidsoverwegingen wordt steeds meer gehard glas te gebruikt op het kasdek. Deze ontwikkeling verhoogt de prijs van een traditioneel kasdek. De prijs van ETFE is daarentegen aan het dalen. Nog altijd is ETFE in aanschaf aanzienlijk duurder dan glas. Dit materiaal kan echter grotere overspanningen aan waardoor vervolgens minder constructiemateriaal nodig is. Mogelijk dat het verdekken van deze kas met EFTE folie de weg naar totaal nieuwe en risico vrije kasconcepten is...

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw