Volop kansen voor bedekte teelt in Nederland

Collega’s van Wageningen Economic Research hebben in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit een essay geschreven over hoe het productassortiment voor de bedekte teelt er in 2050 in Nederland uitziet. Mijn collega’s zien voldoende mogelijkheden voor de bedekte teelt in Nederland in 2050.

Het essay heeft de titel ‘De kracht van glas’ meegekregen en geeft inzicht hoe de sector zich kan door ontwikkelen. Belangrijke ontwikkelingen zijn een veranderende consumentenvraag richting veilige en gezonde producten, klimaatverandering, de noodzakelijke energietransitie en het voorkomen van schade door weersextremen. 

Consumentengedrag

De onderzoekers verwachten op basis van al de verzamelde informatie dat het consumentengedrag wereldwijd sterk zal veranderen. Belangrijke criteria die het gedrag bepalen zijn de emotie van de consument, local for local, voedselveiligheid en een ‘natuurlijke’ productiewijze. Verse of bewerkte groenten zullen een groter bestanddeel van het dagelijks voedsel gaan vormen. Daarnaast zal het belang van planten in een gezonde werk- en leefomgeving groeien. We kunnen er niet omheen dat het klimaat verandert en weersextremen, zoals droogte, hoge en lage temperaturen en extreme neerslag steeds vaker zullen optreden. Wij als sector Glastuinbouw moeten met onze bedekte teelten hierop anticiperen, zodat onze teelten minder kwetsbaar zijn. In landen rond de Middellandse Zee zet de klimaatverandering de waterbeschikbaarheid sterk onder druk; hierdoor komt de productie- en leveringszekerheid in die landen in gevaar. Voor de bedekte teelt in Nederland speelt dit niet of nauwelijks en dit versterkt onze concurrentiepositie.

Proefbedrijf

Met elkaar werken we er naartoe om te komen tot een klimaat neutrale glastuinbouw zonder fossiele brandstof. Voorbeelden hiervan zijn te zien op ons proefbedrijf in Bleiswijk waar verschillende demonstratieprojecten staan in het kader van het programma ‘Kas als Energiebron’. De energietransitie biedt kansen voor de toekomst van de bedekte teelt in Nederland. Richting 2030 is er nog heel veel werk te verzetten om los te komen van fossiele brandstof en te komen tot een energievoorziening zonder CO₂-emissie. Het bedrijfsleven en de overheid trekken hier gezamenlijk in op. Om deze doelstellingen te bereiken zijn verschillende technieken, technologieën, teeltmethoden en -concepten en alternatieve energiebronnen nodig. Denk dan aan geothermie, collectieve warmte en CO₂ projecten, etc. Richting 2050 zal de sector nog verder moeten verduurzamen om klimaatneutraal te worden, waarbij externe CO₂-voorziening voor de bedekte teelt in Nederland de achilleshiel is en dit maakt samenwerking met partijen buiten de sector noodzakelijk.

Gewasgezondheid

Hoewel we op in het kader van gewasgezondheid nog heel grote problemen hebben op te lossen op het gebied van ziekte en plagen en extreme weersomstandigheden is een bedekte teelt in een veel gunstiger positie dan buitenteelten. Teelten zijn dan minder kwetsbaar, waarmee de leveringszekerheid kan worden geborgd. Alleen hagelbuien en stormen vormen voor de bedekte teelt nog steeds een bedreiging. Ook hier hoor ik steeds vaker mijn collega’ s in Bleiswijk over praten dat ze willen komen tot een risico vrije kas. Je zal dan misschien naar andere kasbedekkingsmaterialen moeten dan ons huidige 4 mm glas. 

Zacht fruit
Voor sommige buitenteelten kan de overstap naar de bedekte teelt een interessante optie zijn. Deze ontwikkeling zien we nu al bij zacht fruit. De overstap wordt mede bepaald door het jaarrond kunnen bedienen van afnemers met hoogwaardige producten, waar de consument voor wil betalen. De overstap naar de bedekte teelt zal in de toekomst dan ook voor die hoogwaardige producten toenemen. Op dit moment staat er zelfs mede dankzij onderzoek van de businessunit Glastuinbouw al 4 ha met Papaja’s in Nederland. Gezonde producten zullen meer op de persoon of het individu worden afgestemd. Het basisassortiment, zoals tomaat, paprika, chrysant en zacht fruit, zal blijven, maar nieuwe producten vanuit de buitenteelt en zuidelijkere landen en/of geheel nieuwe producten, gericht op inhoudsstoffen en waarde toevoeging zullen het toekomstige productsortiment gaan bepalen. Ook hier zijn we in Bleiswijk volop mee bezig in samenwerking met telers zijn we op zoek naar nieuwe gewassen voor in onze kassen.

Urgentie

Wat dat betreft, zie ik een enorme urgentie om te veranderen. Oplossingen voor de langere termijn liggen op het terrein van marktgerichtheid en innovaties. Op het gebied van innovatie moeten we naast verduurzamen ook werken aan nieuwe verdienmodellen. Werken aan gewassen met hoogwaardige inhoudsstoffen uit bedekte teelten. Wij hebben hiervoor het project ‘Kas als Apotheek’. Productie van medicijnen uit planten vormt hierbij de top van de ‘waarde piramide’. Dit is voor ons de stip op de horizon, maar ook lager in de piramide kan waarde worden gecreëerd met bijvoorbeeld natuurlijke geur-, kleur- en smaakstoffen. De stuurbaarheid van de gehaltes van inhoudsstoffen biedt nieuwe kansen voor de tuinbouw. Dat begint met het zoeken naar het meest geschikte genotype. Vervolgens zijn specifieke stoffen door teeltmaatregelen sterk te verhogen. Ik ben het met mijn collega’s eens, er zijn alleen maar kansen. 

Wilt u meer lezen over de kansen richting 2050 zie: https://www.wur.nl/nl/show-longread/In-2050-volop-kansen-voor-bedekte-teelt-in-Nederland.htm   

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw