Schouder aan schouder...

Echte meeldauw op aardbei is een van de meest belangrijke problemen in aardbei. Vooral door de uitbreiding van het areaal aan aardbei onder glas is een significante toename van meeldauw op aardbeivruchten in Nederland. Mijn collega’s zijn hard aan het werk om te komen met een antwoord voor dit probleem.

Niet alleen onderzoekers werken aan problemen met ziekten en plagen ook door tuinders wordt heel veel tijd en energie gestoken in biologische bestrijding. Daarnaast zijn veel bedrijven bezig met het aanreiken van mogelijke oplossingen op het gebied van biostimulanten, plantversterkers, UV licht en noem maar op.
We zijn als Nederland al heel ver, maar helaas moet er toch met enige regelmaat al dan niet plekgewijs worden gecorrigeerd. Daar waar het gaat over schimmels speelt het kasklimaat een belangrijke rol. Een teler is er dan ook alert op dat ziekteontwikkeling door het te vochtig zijn in de kas zo veel mogelijk wordt voorkomen.
Hoewel de energieprijs op dit moment erg laag is, valt er iets te zeggen om een klimaatstrategie te ontwerpen die een aantal randvoorwaarden voldoet. Zo moeten we klimaatneutraal gaan telen en af van het gebruik van fossiele energie. Deze strategie moet dan niet bevorderlijk zijn voor de ontwikkeling van plagen en ziekten en er voor zorgen dat we de teelt nog verder kunnen verduurzamen en ook nog een keer bevorderlijk voor productie en productkwaliteit.

Integraal
Het ontwikkelen van een dergelijke strategie is integraal denken een noodzakelijke randvoorwaarde om te komen tot een brede toepasbaarheid qua gewassen. Daarnaast moeten onderzoekers met verschillende expertise goed samenwerken. Immers er is een direct verband tussen de omstandigheden in de kas en de ontwikkeling van ziekten, en daarmee tussen de energiebeheersing en ziektedruk.
Een voorbeeld hiervan is meeldauw op aardbei op het blad en in alle ontwikkelingsstadia van de vruchten. De bedekte teelt in aardbei neemt gestaag toe en daarmee wordt meeldauw in de praktijk een steeds groter probleem. De consument van aardbeien stelt steeds hogere eisen aan het product en wil niet meer dat wij als tuinders spuiten en zwavelen.
De huidige aardbeiteelt streeft uit kwaliteitsoogpunt naar een grote DIF in temperatuur met als gevolg dat de relatieve luchtvochtigheid (RV) ook sterk varieert (Het verschil tussen de gemiddelde dag – en nachttemperatuur wordt DIF genoemd. DIF is afkomstig van het Engelse woord voor DIFference (verschil). Als de nachttemperatuur hoger is dan de gerealiseerde dagtemperatuur dan is er sprake van een negatiever DIF. Bij veel gewassen kan DIF worden gebruikt om een gewas te sturen. DIF heeft invloed op de lengte van de internodiën en de snelheid waarmee een blad zich strekt.

Houdbaarheid
Tijdens de teelt van aardbei wordt overdag een hoge temperatuur met een lage RV nagestreefd, terwijl ‘s nachts juist een lage temperatuur met een hoge RV wordt aangehouden. Dit wordt gedaan om grotere vruchten, een langere houdbaarheid en voldoende suikeropbouw in de vruchten en daarmee een optimale smaak te realiseren. Door tijdelijk een hogere RV en daardoor worteldruk te creëren, wordt getracht om tipburn in blad en de zich ontwikkelende bloemtakken te voorkomen. Deze grote DIF is helaas bevorderlijk voor de meeldauw: kieming vindt plaats bij een hoge RV en de ontwikkeling van mycelium bij een lagere RV. Bij het onderzoek tot nu toe is vooral gekeken naar raseffecten, er is geen kennis opgedaan over de invloed van het microklimaat in de grenslaag van bladeren en vruchten op meeldauw infectie en hoe dit tot een beheerstrategie van meeldauw zou kunnen bijdragen.

Teeltstrategie
Er moet dus een teeltstrategie worden gevonden die energiezuinig telen combineert met RV’s die meeldauw niet bevorderen. Op dit moment loopt er op het proefbedrijf van de businessunit glastuinbouw een project waarmee onderzoekers onderzoeken wat voor speelruimte tuinders hebben om klimaat- en meeldauwbeheersing te combineren. Het project is belangrijk voor de groeiende groep aardbeitelers onder glas. Het totale areaal glasteelt van aardbei ligt momenteel rond de 400 ha. Onder glas kan in principe jaarrond worden geoogst, is het gewas beter stuurbaar en kunnen ziekten en plagen veel beter biologisch worden bestreden.

Het project moet een bijdrage leveren aan het verminderen van het gebruik van (chemische) gewasbeschermingsmiddelen, wat positief is voor het milieu en waarmee ook de moderne consument wordt bediend.

Wij hopen dat ons werk voor u als tuinder heel veel nieuwe kennis zal genereren, kennis die mogelijk ook voor andere gewassen van toepassing kan zijn. Voor dit moment zijn ziekten en plagen een gegeven in de Nederlandse kassen. Waar wij kunnen werken wij samen met u schouder aan schouder aan oplossingen.

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw