En toch zijn er mensen die zeggen dat wij met de verkeerde dingen bezig zijn...

Ik lees een publicatie van Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) met als titel “Kan ons voedsel duurzamer worden”* Het PBL is het nationale instituut voor strategische beleidsanalyse op het gebied van milieu, natuur en ruimte. Het PBL draagt bij aan de kwaliteit van de politiek-bestuurlijke afweging door het verrichten van strategisch verkenningen, analyses en evaluaties waarbij een integrale benadering voorop staat. 

Voedsel is onmisbaar, het is een eerste levensbehoefte. De productie van voedsel heeft gevolgen voor ons milieu en is dan ook verantwoordelijk voor ongeveer 25% van de totale broeikasgasemissies en voor 60% van het verlies aan biodiversiteit op het land. 

Leefomgeving

Het voedsel wat we eten komt uit de hele wereld. De effecten op de leefomgeving zijn daarom niet alleen beperkt tot Nederland en Europa, maar zijn een mondiaal probleem. Vooral de primaire productiefase vraagt grote hoeveelheid land. De omzetting van natuur naar landbouwgrond heeft landschappen veranderd. In Europa hebben in het verleden bossen plaatsgemaakt voor akker- en grasland. Een proces wat elders in de wereld nog gaande is. Nog steeds vindt er op grote schaal aantasting plaats van het natuurlijk milieu plaats. De ontwikkelingen in en om de tropische regenwouden zijn zeer verontrustend. Tropische regenwouden behoren tot de meest bedreigde ecosystemen ter wereld. Elke minuut verdwijnt er op aarde een bos ter grootte van 40 voetbalvelden. Tussen 2001 tot 2017 verdween in totaal 337 miljoen hectare bos! De belangrijkste veroorzaker van al dat verdwenen bos is de mens. In grote delen van de wereld worden bomen gekapt voor de productie van soja (dit voornamelijk voor veevoer), rundvlees, palmolie, hout en andere grondstoffen. 

Biodiversiteit

In het tempo waarmee wij als mensen met verandering van natuur in landbouwgrond bezig zijn wereldwijd heeft geleid tot een enorm verlies aan biodiversiteit. Dit kan niet zo doorgaan we zullen op een nadere wijze ons voedsel moeten gaan produceren in ieder geval duurzamer. 

Wat iemand als duurzaam voedsel ziet kan per persoon verschillen. Als ik naar de tuinbouw kijk is het biologisch geproduceerd of gangbaar, hoe is omgegaan met energiegebruik en omgegaan met input aan resources zoals nutriënten en water. Er zijn verschillende interpretaties van duurzaam welke in de praktijk kunnen deze conflicteren. Voor biologische teelten is bijvoorbeeld meer land nodig. 

De vraag die ons als onderzoeksbedrijf op het gebied van Glastuinbouw bezighoudt is hoe kunnen wij de voetafdruk van onze (voedsel)productie op onze leefomgeving verminderen. Hier zijn verschillende mogelijkheden voor denk aan duurzamer eten (bijvoorbeeld minder vlees en zuivel), minder voedselverspilling (als er minder wordt verspild hoeft er minder te worden geproduceerd), efficiënter produceren (gewasopbrengst verhogen) en zorgvuldiger produceren door bijvoorbeeld minder chemie toe te passen. 

Als Businessunit Glastuinbouw van Wageningen University & Research doen wij elke dag ons stinkende best om ons in te spannen om antwoorden te vinden voor de uitdagingen waar we voor staan en hiermee ervoor te zorgen dat er voor u oplossingen komen opdat u ondernemer kan blijven. Want als u uw productie niet veranderd naar een duurzame wijze van produceren weet ik zeker dat er geen toekomst voor u is. 

Maatschappelijke druk

Maatschappelijke druk en wetgeving zal u dwingen om te veranderen. We staan dan ook voor grote uitdagingen deze liggen op de terreinen van kasklimaat en energie, gewasgezondheid, water en nutriënten, automatisering en robotisering, kwaliteit en optimale teeltsturing maar ook op het gebied van nieuwe verdienmodellen en hoogwaardige gewassen (inhoud stoffen). Laten dat nu allemaal onderzoeksvelden zijn waar wij elke dag weer volop mee bezig zijn voor u ... omdat u straks nog kan ondernemen. De kwetsbaarheden van ons huidige teeltsysteem worden steeds duidelijker. Een toenemend aantal mensen vindt dat het anders moet, en kan. Een circulair productiesysteem wordt alom gezien als een wenkend perspectief voor een duurzamere toekomst. Maar wat is een circulair voedselsysteem precies? Het zijn die vragen waar wij als Businessunit mee bezig zijn. 

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw

*Geschreven in 2019 door H. Muilwijk, H. Westhoek, H. Huizing, M. Krom, A. Prins en M. Vonk.