Kennismaken met de berkensmalsnuit

De vakantie zit er weer op. Mijn vrouw en ik zijn op ons vertrouwde plekje op de camping geweest in de Zuid-Eifel gelegen bij het drielandenpunt België, Luxemburg en Duitsland. Dit gebied wordt gekenmerkt door afwisselend landschap met rivieren, bosrijke heuvels en uitgestrekte vlaktes. 

Het gebied leent zich goed voor de actieve vakantieganger. Met meer dan 700 kilometer aan gemarkeerde wegen kan men hier fantastisch wandelen en fietsen. Bij ons op de camping staan een paar grote berkenbomen. Dat hebben veel campinggasten dit jaar ervaren, heel veel van hen hadden veel overlast van de berkenwants, zelfs zo erg dat een aantal kampeerders om die reden eerder naar huis zijn gegaan. Een berkenwant is op zich een klein onschuldig insect, rood met groen tot grijs en bruin van kleur ovaal tot driehoekig van vorm en voorzien van een schildje op de rug. Zelfs de berkenboom waarop de wants leeft, lijdt niet echt onder dit insect. Wel kan het insect veel overlast veroorzaken als ze in grote aantallen over je campingtafel lopen. En als je ze doodslaat komt er een onaangename geur vrij. Ik heb mij een aantal keer afgevraagd waarom het er dit jaar zo veel zijn? Zou het met een zachte winter te maken hebben, het extreme weer of klimaatverandering? 

Klimaatverandering

Zelf denk ik het laatste. Klimaatverandering heeft invloed op alles wat leeft dus ook insecten. Nu wil ik het niet hebben over de rol van insecten op het ecosysteem en de invloed die ze hebben op het leven van mens en dier. We weten allemaal dat voor landdieren, zoals vogels, vleermuizen en kleine zoogdieren insecten de voornaamste voedingsbron is en dat insecten verantwoordelijk zijn voor 75% van de door ons geteelde gewassen. Waar ik het in deze column vooral over wil hebben is dat deze klimaatverandering zal leiden tot de vestiging van nieuwe ziekten en plagen in Nederland en de consequenties op het telen van onze gewassen in onze kassen. We zullen op zoek moeten naar effectieve methoden die wij kunnen toepassen om de problemen waar we voor komen te staan te beheersen. Dat moeten we nu al om onze huidige ziekten en plagen te beheersen, maar ook voor nieuwe ziekten en plagen die ongetwijfeld op ons afkomen door het oprukken van schadelijke insecten en plagen van het zuidelijk naar het noordelijk halfrond als gevolg van opwarming. 

Gewasbeschermingsmiddelen

De maatschappelijke en politieke weerstand tegen het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen maakt het er niet makkelijker op. Tuinders zijn er nu al mee geconfronteerd dat het beschikbare middelenpakket om te kunnen corrigeren te smal is, met als gevolg dat het gevaar van resistentie op de loer ligt. We zullen echt toe moeten naar een andere manier van werken, één van zorgen voor weerbare planten in weerbare systemen.
Door ziekten en plagen geen kans te geven zal het gebruik van correctie middelen zo veel mogelijk worden voorkomen. Binnen ons bedrijf zie ik de laatste jaren dat de focus verlegd wordt. Er wordt binnen projecten gewerkt aan weerbare planten. Dit zijn planten met een hoge intrinsieke of geïnduceerde weerstand. Onderzoek heeft aangetoond dat de groei en afweer van planten sterk wordt beïnvloed door het microbioom. Dit is een enorme verzameling bacteriën en schimmels in en rondom de plant. Een terrein dat heel veel kansen biedt maar heel complex is. Naast weerbare planten wordt gewerkt aan weerbare systemen waarbij er veel aandacht uitgaat naar de bodem (denk aan bodemleven en -structuur), en substraat, klimaat en omgeving. Met dat laatste wordt dan bedoeld de biodiversiteit rondom een perceel. Daarnaast werken we aan het verbeteren aan de preventieve inzet van functionele biodiversiteit in onze kassen (Standing Army). De techniek gaat ons ook een handje helpen. Zo heeft de Club van 100 een project waarbij met behulp van sensoren ziekten en plagen in een heel vroeg stadium, al voor het moment dat het menselijk oog het waarneemt, kunnen worden opgespoord. Een mooi voorbeeld waar we de hierboven genoemde technieken toepassen is de circulaire kas ook wel kas2030 genoemd.

Goed nieuws

Ik denk dat in deze het voor de sector goed nieuws is dat Serre Red zich in de fase van oplevering bevindt. Dit is eerste fase in een reeks van de vernieuwing van de onderzoekskassen van Wageningen University & Research in Wageningen welke voor een belangrijk deel zal worden ingezet voor onderzoek aan plantenziekten op fundamenteel strategisch niveau. Het gaat dan bijvoorbeeld om Xylella, Tomato brown rugose fruit virus (ToBRFV) en Clavibacter. De komende jaren zal gewerkt worden aan vragen zoals “Hoe wordt de plant ziek? Hoe kan de ziekteverwekker toeslaan? Hoe werken de genen, zowel van de plant als van de ziekteverwekker?” 

Wij in Bleiswijk zullen ons bezig blijven houden met toegepast strategisch (praktijk) onderzoek. Het type onderzoek waar u als tuinder en toeleveranciers heel zuinig op zou moeten zijn door ruimhartig te participeren in projecten die werken aan de oplossingen van morgen. 

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw