Het is gift van de natuur waarvoor bedrijven verhuizen

Mijn oog valt op een artikel van Han Reindsen in de digitale Nieuwe Oogst. Het gaat over het feit dat HZPC haar aardappelonderzoek naar Canada verplaatst. Als je dan indenkt dat de aardappelteelt een belangrijke pijler is van de Nederlandse akkerbouw is dit slecht nieuws.

Wereldwijd bekleedt Nederland een toonaangevende positie in de aardappelsector. De positie die Nederland heeft opgebouwd binnen de pootaardappelhandel hebben we te danken aan een kwalitatief goed product, een goede logistiek en voldoende pootgoed van goede aardappelrassen. De Nederlandse export van pootaardappelen vindt plaats naar meer dan 70 landen wereldwijd. Het leveren van kwaliteit is steeds crucialer om de sterke positie van Nederland te handhaven. Fytosanitaire omstandigheden worden steeds moeilijker, waardoor het beschikbare areaal voor de teelt van pootaardappelen afneemt. Kortom, een teelt die voor grote uitdagingen staat en waar we bedrijven zoals HZPC heel hard nodig hebben.

Nederlandse bodem

HZPC is opgericht in 1898, en diepgeworteld in Nederlandse bodem. Dit bedrijf is uitgegroeid tot internationaal marktleider op het gebied van aardappelveredeling, pootgoedhandel en productconceptontwikkeling. Met ruim 400 medewerkers in 15 verschillende landen, exporteren ze naar meer dan 90 landen. Sinds kort is HZPC ook een zeer gewaardeerd lid van onze club van 100. We delen kennis en richten ons op oplossingen die inspelen op de uitdagingen waarvoor we staan. Als je dan leest dat ze hun onderzoek gaan verplaatsen naar het buitenland doet dat zeer. Stelt u zich eens voor dat om reden van regelgeving nog meer veredelingsbedrijven met hun onderzoek uit Nederland vertrekken omdat elders in de wereld voor veredeling minder strenge regels zijn. Het lijkt mij een volstrekt ongewenste ontwikkeling.

Gentechnologie

Dat er regels moeten zijn rondom gentechnologie is duidelijk, maar het mag toch niet zo zijn dat regelgeving rondom veredelen in landen zoals de Verenigde Staten, Canada veel eenvoudiger is en wat bedrijven doet besluiten hier weg te trekken met als risico dat landen op termijn de pootgoedmarkt van Nederland overneemt en wij vervolgens dit materiaal bij ons op de markt krijgen?
Toen ik nog maar net in het onderzoek begon, waren we ook bezig met veredelen van verschillende sierteelt gewassen. Het was een weg van lange adem om de gewenste eigenschappen in een gewas te kruisen. Ook werden planten blootgesteld aan radioactieve straling. Het was schieten met hagel een methode waarbij je heel veel geluk moest hebben om iets bruikbaars te vinden. Iemand heeft wel eens gezegd: ‘Het is een beetje alsof je willekeurig wat ingrediënten in een pan gooit, en achteraf proeft of het een smakelijke soep heeft opgeleverd.’ Niet erg efficiënt dus om iets aan het DNA zelf veranderen. Het was onbegonnen werk. Het betekent dat je moet zoeken welk stukje DNA in het totale gnoom voor een bepaalde eigenschap wordt gecodeerd. De weerstand zit erin dat als vervolgens je dat stuk DNA eruit knipt en er een nieuw stuk van iets anders ervoor in de plaats plakt

CRISPR-cas9

Een nieuwe methode van verdelen die aan bovengenoemde tegemoetkomt is CRISPR-cas9 waarbij men binnen de eigen gnoom van een plant blijft. Een team van onderzoekers van Wageningen University & research heeft op dit terrein baanbrekend onderzoek gedaan wat in 2008 is gepubliceerd. Onderzoekers hebben aangetoond hoe repeterende delen van DNA (CRISPRs) gebruikt kunnen worden door eiwitten (Cas) om bacteriën te beschermen tegen binnendringende virussen. Een truc, die bacteriën al lang onder de knie hadden.
Onderzoekers ontdekten dat als een virus een bacterie aanvalt het zijn DNA in de bacterie inbrengt om daar te laten reproduceren. Ze ontdekten ook dat er bacteriën zijn die een verdedigingsmechanisme in zich hebben. Ze hebben in hun DNA een databank opgebouwd van virus-DNA, zodat zodra een virus DNA inbrengt dit wordt herkend en vernietigd. Het bracht onderzoekers op het spoor van een heel nieuwe techniek om DNA te veranderen, CRISPR-cas9.
Gebleken is dat deze verdedigingstechniek kan worden getransplanteerd naar andere organismen en dat je op die manier elk gewenst DNA kan knippen. Een techniek die zich als een gift aandiende en zich heel goed leent om heel precies bepaalde genen aan of uit te schakelen.
De mogelijkheden die CRISPR-cas9 biedt voor onderzoek, zijn zeer groot. Want wat voor mooie dingen wetenschappers er ook mee weten te maken, het blijft natuurlijk gebaseerd op iets dat bacteriën al miljoenen jaren geleden hebben ontwikkeld als afweersysteem tegen virussen.

Ongewenste ontwikkeling

Hoeveel bedrijven moeten er vertrekken voordat de politiek in Nederland, maar vooral in Europa inziet dat dit een ongewenste ontwikkeling is. Als een positief besluit nog jaren op zich laat wachten en het moment daar is dat men het toelaat zijn de veredelingsbedrijven op grote achterstand gezet. Is het niet zo dat de wereld zit te springen om moderne technologie om verder te verduurzamen door het verkrijgen van weerbare gewassen tegen ziekten en plagen? Hiervoor is het nodig om heel veel kennis te stoppen in het steeds maar weer verbeteren van gewassen. Om hiermee de wereld te kunnen voeden met een gezonde en veilige voeding welke op een duurzame manier is geproduceerd.

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw