Voor een mondiale rol van betekenis moeten we ons blijven ontwikkelen

Afgelopen week was ik voor een vergadering te gast op het kantoor de Hillenraad. Hier lag een hele stapel Hillenraad 100.

Nu heb ik alle jaargangen maar miste jaargang 19 nog. Ik mocht er één meenemen. De Hillenraad 100 is een soort van competitie van toonaangevende bedrijven die actief zijn in het tuinbouwcluster. Het is een ranking van de honderd meest toonaangevende ondernemingen in de kennis- en kapitaalintensieve (glas)tuinbouwcluster. Nu begrijpt u meteen waarom ik ook deze jaargang graag wil hebben.

VUCA
Al lezende stuit ik op een aantal interessante wetenswaardigheden. Ik weet nu dat het woord archetype, oervorm betekent, dit dank zij de Van Dale. Van VUCA had ik tot vandaag nog nooit van gehoord en kon het ook niet vinden in het woordenboek. Al surfende over het internet wordt het mij duidelijk dat VUCA een term is die de wereld omschrijft, waarin wij ons als mensen en organisaties zich op dit moment bevinden. Het is een woord wat gevormd is uit de eerste letters van: Volatile (Snel veranderend), Uncertain (Onzeker), Complex (Complex) en Ambiguous (Vaag / dubbelzinnig). 
Het is een interessante tijd waar we in leven. Het is een continue snel veranderende wereld met een hoge mate van onzekerheid en complexiteit. Een die de komende jaren steeds meer VUCA gaat worden. Ik lees het interview met de heer Ben Verwaayen één van de meest invloedrijkste zakenmensen in Nederland. De teeltbedrijven waren in het verleden het hart van de sector, de kern waar alles om draaide. Vanuit daar werd de keten opgebouwd van zaden, uitgangsmateriaal, toeleveranciers teelt en afzet. Nu is dat aan het kantelen richting toenemende data gedreven, hoog technologische toepassingen in de veredeling.

Clusterdenken
Wat de heer Verwaayen opvalt, is de opmars van de technologie bedrijven in high tech productiesystemen met bijbehorende technologie. De Nederlandse tuinbouw heeft alles in zich om mondiaal veel krachtiger te opereren. De tuinbouw laat twee gezichten zien. Aan de ene kant is het een competitieve en innovatieve sector gestoeld op veel kennis en ervaring en die in staat is om zicht snel aan te passen aan veranderende omstandigheden. Aan de andere kant laat de sector elementen zien van in zichzelf gekeerd te zijn. Dat is jammer, immers de tuinbouw zou volgens de optiek van de heer Verwaayen een sprong kunnen maken door de globaliseren en door clusterdenken. 
De tuinbouw is een sector die als de beste weet wat de kracht van samenwerken is. We hebben hiervoor jarenlang structuren gehad waarin werd samengewerkt. Een groot deel van deze structuren bestaat niet meer en er is nog maar weinig nieuws voor terug gekomen zoals bijvoorbeeld clusterdenken. Er is een verschil tussen samenwerken in een keten en samenwerken in een cluster. In een keten doet ieder zijn ding in een cluster vervagen de onderlinge grenzen en voert de dynamiek de boventoon. Wat ik lees zet mij aan het denken. In een tijd met een hoge mate van verandering, onzekerheid, complexiteit en vaagheid is het moeilijk om een plan te maken die oplossingen moet bieden voor vraagstukken die over 5 of 10 jaar zullen spelen. In een tijd met veel dingen die veranderen, onzeker zijn, complex en vaag zijn, moeten we op een andere manier met elkaar gaan werken. We moeten flexibel en visionair zijn en zorgen voor VUCA oplossingen. Maar dan opgebouwd uit woorden met een andere betekenis: Vision (Visie),  Understanding (de context begrijpen), Clarity (Helderheid verschaffen) en Agility (flexibiliteit inbouwen).

Club van 100
Het vergt van bedrijven om te begrijpen in welke omgeving wij ons bevinden en helder te maken welke factoren op de glastuinbouw afkomen. Welke veranderingen zien we en wat moet er gebeuren om hetgeen op ons afkomt beheersbaar te maken. Gezamenlijk aan de gang over de bedrijfsgrenzen heen. Zoeken naar nieuwe oplossingsrichtingen voor de problemen waar we voor staan. Maar is dat niet iets waar we met de Club van 100 mee bezig zijn?
Door krachtenbundeling en concentratie wil de Cv100 de tuinbouw haar toppositie in de wereld laten behouden. Dit vanuit een doelstelling die veelal breder dan de doelstelling van het eigen bedrijf is. De dingen die we onderhanden hebben leggen de basis voor de toekomst van de sector die voor enorme uitdagingen staat. Zoals het structureel duurder worden van energie, strengere Europese eisen aan omgevingseffecten, en een markt die nieuwe producten blijft verlangen en eisen stelt aan productie.

Om als Nederland op het gebied van tuinbouw blijvend mondiaal te kunnen opereren is het van essentieel belang dat we ons blijven door ontwikkelen, nieuwe kennis opdoen en vooral zuinig zijn op onze "maakindustrie". want zonder telers en kwekers valt er niets meer te innoveren met alle gevolgen van dien. 

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw