Energie-extensieve teelten klimaatneutraal met hoog-isolerende kassen

Op het proefbedrijf van Wageningen University & Research in Bleiswijk hebben we een heel bijzondere kas staan die de naam 'Best kas' heeft gekregen.

Best is de afkorting van Berry Energy Saving Technology. Het is een boogkas die bedekt is met bubbelfolie. 

Deze kas is gebouwd binnen het project kas als energiebron. Dit folie heeft heel mooie eigenschappen het is beresterk, laat voldoende licht door en heeft een heel goede isolerende werking. 

Bedekken = trend
Waarom deze kas zult u zich afvragen. Wij zien steeds meer problemen bij kleinhoutig zacht fruit met het nat regenen van gewassen. Problemen zijn er met schimmelinfecties. De trend van het bedekken van met name zacht fruit zet zich onverminderd voort door. We zien nu ook al dat steen- en hardfruit een meer en meer beschermd geteeld gaan worden. Een goedkoop alternatief van een kasconcept is dus wensbaar. 

De eerste proeven maken met betrekking tot het energiegebruik bij frambozenteelt(en) de verwachtingen waar. Met een verbruik van 5.7 m3/m2 voor een teelt van januari t/m juni hebben we een besparing ten opzichte van een vergelijkbare teelt op een praktijkbedrijf met glas bereikt van rond de 20%. Dit is vooral toe te wijzen aan de goede isolatie van het kasdekmateriaal, het gebruik van het energiescherm en toepassing van de basisregels van Het Nieuwe Telen.
Hoewel de lekdichtheid van een foliekas altijd een uitdaging is, blijft deze gezien het gerealiseerde gebruik zeker binnen de doelstellingen. Daar staat tegenover dat de kas een enorme ventilatiecapaciteit heeft waar deze frambozenteelt dankbaar gebruik van maakt, wat heeft geleid tot een (meer dan) goede productie.

Zomerbloemen
Deze eigenschappen maken de BEST-kas ideaal voor de teelt van "luchtig" geteelde gewassen die bij een verlenging van het seizoen een beperkte energievraag kennen. Het steeds meer bedekken van de teelt wordt mede gestimuleerd doordat er steeds minder chemische gewasbeschermingsmiddelen gebruikt mogen worden.
Tot nu toe is er is er framboos in deze kas geteeld. Wij verwachten dat dit type kas waarschijnlijk voor een heel scala aan zacht-, steen- en hardfruitsoorten kan worden ingezet. Zelf denk ik ook aan een heleboel verschillende zomerbloemen. 

Natuurlijke vijanden
Als sector staan we nog voor een paar flinke uitdagingen, zoals de beperking van de emissie van CO2, water en nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen. Ondanks het lage energiegebruik en dus zeer beperkte beschikbaarheid van CO2, wordt er in de praktijk onder glas toch behoorlijk aanvullend CO2 gedoseerd.
Bij de hoge gewenste ventilatiecapaciteiten is het effect hiervan op de CO2 concentratie in de kas discutabel. In de teelten die we gedaan hebben heeft de gewasbescherming in de frambozenteelten tot nog toe dankzij de uitzet van natuurlijke vijanden nog totaal geen problemen opgeleverd. Bij toepassing van alternatieve gewassen in dit kassysteem zal uiteraard een vooraf opgesteld gewasbeschermingsplan als uitgangspunt moeten dienen. Het zal een grote uitdagingen zijn om de emissie van chemische gewasbeschermingsmiddelen te voorkomen. Het uitgangspunt bij de gewasbescherming is dan ook dat er proactief gestart wordt met een breed scala aan natuurlijke vijanden, pas op het moment van een onverwachte wending in de ziekten- en plagendruk zal er mogelijk bijgestuurd moeten gaan worden. 

De uitdagingen binnen dit project is het telen van een winterframbozenteelt met een lage emissie van CO2, minder chemische gewasbeschermingsmiddelen en met een verdere verbetering van de productie en gewas- en productkwaliteit. Daarnaast willen we onderzoeken wat de mogelijkheden zijn van dit kastype voor potentiële gewassen, zoals het telen van een zomer-herfstteelt van een alternatief gewas.

Doelstellingen dichterbij
Dit project wordt uitgevoerd binnen het programma Kas als Energiebron en sluit perfect aan bij overheidsdoelen in het kader van de "Klimaat-envelop" van het ministerie van LNV. In een desk-studie voor verschillende gewassen is getoond dat bij hoge isolatiegraad van de kas een klimaat neutrale teelt dichtbij kan komen. De realisatie van de BEST kas, een kas die onderdeel vormt van IDC-energie van Kas als Energiebron, is een stap om die doelstellingen dichterbij te brengen. 
 

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw