Wil de consument ook een medicijnkast voor de Glastuinbouw?

Afgelopen donderdag, 21 maart, vond bij het 10de PlantgezondheidEvent plaats.

Dit evenement wat wij jaarlijks samen met Glastuinbouw Nederland (voorheen LTO Glaskracht) organiseren, was overtekend. Het scheelde niet veel of wij hadden aanmeldingen voor deelname moeten weigeren. Voor ons als organisatie een goed teken; immers wij voldoen in een behoefte. 

Bij dergelijke bijeenkomsten heb je altijd een plenair deel waar belangrijke mensen uit de sector hun zegje doen. Zo keek Sjaak van der Tak terug op 10 jaar plantgezondheid en de ontwikkelingen in onderzoek en praktijk. In zijn presentatie pleitte hij voor het behoud van een medicijnkast voor de sector. Natuurlijk ben ik het met Sjaak van der Tak eens dat we als sector in het uiterste geval moeten blijven beschikken over correctiemiddelen. Zoals hij het noemt beschikken over een medicijnkast. Maar heeft hij er wel eens over nagedacht dat veel medicijnen uitsluitend via een recept, de zg. UA-middelen worden verstrekt? Een paracetamolletje kan je overal halen, maar als er serieuze problemen zijn moet je toch echt naar de huisarts om een middel verstrekt te krijgen. Ik vraag mij af hoe hij hier over denkt en wie de huisarts dan voor de sector is?
Marjolijn Sonnema, een hoge ambtenaar (DG Agro en Natuur) van het ministerie LNV stond tijdens deze middag stil bij de visie van LNV op kringlooplandbouw. Helma Verberkt van (Glastuinbouw Nederland) en Thijs Simons (Plantum) hadden een tweegesprek op over het Onderzoeksprogramma Plantgezondheid. Tot zo ver het plenaire gedeelte… 

In het tweede deel van het programma werd het echt interessant, helaas kon ik niet alles bijwonen tijdens de verschillende sessies waar is gesproken over klimaatverandering, het wegvallen van chemische middelen en de wereldwijde handel in plantmateriaal. Deze ontwikkeling maakt dat het aantal invasieve en nieuwe plagen toeneemt. Denk alleen maar aan de Zuidelijke groene stinkwants Nezara viridula, de wants Nesidiocoris tenuis en de Japanse bloementrips Thrips setosus en de ellende die ons nog te wachten staat en de mogelijkheden voor bestrijding. 
 

Virusdruk
Wat ook zal toenemen is de virusdruk. Het is nog maar kort dat we met een relatief nieuw virus op een aantal Duitse tomatenbedrijven vlak over de grens bij Venlo werden geconfronteerd (Tomato brown rugose fruit virus). ToBRFV is in 2014 voor het eerst waargenomen in Israël. In een korte tijd is dit virus verder verspreid en weten we dat het is vastgesteld in Jordanië, Mexico en recent in Duitsland en Italië. Gezien de eigenschappen van dit virus en de waargenomen verspreiding in een korte tijd is de verwachting dat dit virus in meer landen zal gaan opduiken. Kennis van de verspreidingswijze is daarbij van het grootste belang om de risico's van besmetting en verspreiding in te schatten. Los van nieuwe ziekten en plagen vormen reeds bekende problemen zoals verschillende soorten schadelijke mijten een groot knelpunt. Een vierjarig onderzoeksproject 'PPS schadelijke mijten' heeft resultaten opgeleverd waar u uw voordeel mee kunt doen. 

Medicijnkast van Sjaak
Eén van de meest bedreigende plantenziekten ter wereld is Fusarium. Een probleem wat de afgelopen jaren sterk is toegenomen in teelten onder glas. Tijdens de workshop is ingegaan op wat de opties voor het voorkomen en bestrijden van Fusarium-infecties. Een heel ander probleem is echte meeldauw. Het steeds maar schaarser wordende middelenpakket maakt het belang om uit te zoeken welke alternatieve (teelt)maatregelen soelaas kunnen bieden steeds belangrijker. De zoektocht naar maatregelen waarmee de weerbaarheid van het gewas tegen echte meeldauw verbeterd kan worden wordt steeds groter. Bekend is dat specifieke natuurlijke weerbaarheidssystemen op scherp gezet kunnen worden door toediening van zogenoemde elicitoren, waardoor de plant sneller en krachtiger kan reageren op bedreigingen.
Interessant voor het verkrijgen van weerbaar uitgangsmateriaal is dat die weerbaarheid in beginsel overgedragen kan worden van de moederplant op de generatieve nakomelingen. De effectiviteit van elicitors (aanvalsstoffen), maar ook relevante patronen van inhoudsstoffen van de plant kunnen wellicht gestuurd worden door teeltcondities als lichtkwaliteit, lichtkwantiteit, en voeding. Gewasbescherming is steeds verder aan het vergroenen. Natuurlijk is er nog een aantal flinke hardnekkige knelpunten, waardoor veel teelten afhankelijk blijven van medicijnkast van Sjaak. Neemt niet weg dat het nodig is om de huidige teeltwijzen kritisch onder de loep te nemen en te onderzoeken hoe teeltsystemen er idealiter uit zouden zien als je ze opnieuw kunt ontwerpen, maar dan gericht op het remmend zijn voor ziekten en plagen en optimaal voor biologische bestrijding. De dag van vandaag maakt dat technische ontwikkelingen elkaar in rap tempo opvolgen. Nieuwe technologische ontwikkelingen om ziekten en plagen te detecteren en te monitoren doen hun intrede en kunnen worden gebruikt om gewasbeschermingsmiddelen (chemie en biologie) effectief en duurzaam in te zetten. 

Trips is al jarenlang een van de grootste bedreigingen voor de Nederlandse glastuinbouw. Biologische bestrijders werken niet altijd goed tegen alle soorten trips en
ook kan chemische bestrijding werkt tegen de ene soort beter dan tegen de andere. De ontwikkelingsduur, waardplantacceptatie en het verspreidingsgedrag verschilt per
tripssoort. 

Dat planten licht nodig hebben om te groeien is bekend. Maar behalve het effect op de fotosynthese doet licht nog veel meer. Naast het optimaliseren van het lichtklimaat voor gewasgroei en –productiviteit, is het belangrijk om rekening te houden met gewenste of ongewenste neveneffecten van de lichtkleur. Een verandering in de lichtomstandigheden kan de weerbaarheid van het gewas tegen ziekten- en plagen beïnvloeden of effect hebben op hun biologische bestrijders. Tevens kunnen de lichtomstandigheden een effect hebben op bestuivers. In de kas kunnen we, al naargelang de omstandigheden en het gewas, het natuurlijk zonlicht beperken (door middel van schermen en coaten/krijten van het kasdek) of verrijken (door middel van assimilatie-belichting). Met de opkomst van LED belichting zijn er steeds meer sturingsmogelijkheden en kan naast daglengte en lichtsterkte ook het lichtspectrum worden bijgesteld. Een lichtspectrum dat niet alleen is afgestemd op plantengroei maar ook op onze biologische bestrijders. 

Wat mij deze dag heeft geleerd is dat er nog heel veel te doen is en een veel groter inzet van toegepast onderzoek nodig is. Ik heb het dan niet over nieuwe middelen maar over het doorbreken van ontwikkelingscyclus van insecten en schimmels. Hiervoor is nieuwe kennis nodig. Ik hoop dat we met elkaar, bedrijfsleven, overheid en onderzoek eens een keer echt vanuit een zekere urgentie aan oplossingen gaan werken voordat de problemen zo groot zijn en dat bedrijven genoodzaakt zijn om te stoppen.

Ik heb deze middag veel nieuwe dingen opgedaan … maar ook heb ik opgedaan dat er nog heel veel moet gebeuren… en de bal hiervoor ligt echt bij u als ondernemer. 

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw