Afbeelding
Foto: WUR

Een dikker dekbed

Algemeen

Het is nu al weer een week geleden dat ik bij de bekendmaking van de Tuinbouw Ondernemersprijs 2019 in de Keukenhof was.

Langs deze weg wil ik Anthura uit Bleiswijk nogmaals feliciteren met het behalen van deze prestigieuze titel van tuinbouwondernemer van het jaar. Hiermee wil ik de andere genomineerden Dekker Chrysanten uit Hensbroek, Opti-flor uit Monster en Wim Peters Kwekerijen uit Someren niet te kort doen. Ik denk bij mij zelf dat het maar goed is dat ik niet in de jury zat, want hoe moet je kiezen uit bedrijven die allemaal beschikken over durf, doorzettingsvermogen en daadkracht. 


Klimaatverandering
De hoofdspreker tijdens de bijeenkomst is Peter Kuipers Munneke. Peter is verbonden als polair meteoroloog aan de Universiteit Utrecht. Daarnaast presenteert hij voor de NOS weerberichten op internet, radio en televisie.
De presentatie van Peter gaat in op de oorzaken van klimaatsveranderingen. Als onderzoeker probeert hij te doorgronden hoe de grote ijskappen van Groenland en Antarctica afsmelten onder invloed van de huidige opwarming van de aarde. Het klimaat verandert al heel lang, al miljoenen jaren en al zo lang de aarde bestaat. Vroegere klimaatveranderingen kwamen op een heel natuurlijke manier tot stand, bijvoorbeeld omdat de afstand tussen de aarde en de zon een beetje veranderde.
Op dit moment hebben we ook te maken met een klimaatverandering. Deze wordt veroorzaakt door een hoger CO2 gehalte in de atmosfeer, waardoor de aarde opwarmt. De gevolgen hiervan zijn een verhoging van de zeespiegel, wat over 100 tot 200 jaar grote problemen kan veroorzaken in Nederland. Op de korte termijn specifiek voor Nederland hebben we het over temperatuur, droogte en neerslag, kortom warmer natter en extremer.
Als je de temperatuur op aarde zou willen veranderen en je zou als mens aan de knoppen kunnen draaien, dan zou je de zon harder of zachter kunnen laten schijnen. Of het oppervlak van de aarde witter maken, waardoor meer warmte wordt gereflecteerd, zodat warmtestralen teruggekaatst worden de ruimte is. En dan is er nog een derde knop en dat is de knop van meer en minder broeigassen in de atmosfeer.
Broeigassen zijn doorzichtig voor zonlicht, maar houden de warmte vast. Een beetje zoals een deken op uw bed welke steeds dikker wordt. Zo'n 20.000 jaar geleden was de laatste ijstijd, het was gemiddeld 4-5 graden kouder dan dat het nu is. Over Europa lag een gigantische ijskap die net niet boven Nederland kwam maar wel 2- 2,5 km dik ijs kon zijn.
In de tijd van de dinosaurus was het gemiddeld 4 – 5 graden warmer in de wereld. In Nederland was het tropisch en in die tijd zijn onze gas en olie voorraden ontstaan. Het geeft aan dat een paar graden verschil van temperatuur wereldwijd een enorm klimaatverschil met zich mee kan brengen.

Nederland warmer en natter
De knop waar de mens op dit moment aan draait, is de knop van CO2. De deken die rond de aarde ligt, de laag die warmte vasthoudt wordt dikker. In de afgelopen 50 jaar is het CO2 gehalte in de lucht toegenomen met 30% van 315 PPM naar 410 PPM. Ten gevolge van deze verhoging stijgt de temperatuur op aarde met ongeveer 1 graad wereld wijd. Echter in Nederland stijgt de temperatuur sneller. In de afgelopen eeuw is de temperatuur met 2 graden gestegen. Waarom het bij ons sneller gaat, heeft te maken met het feit dat de wereldwijde opwarming geremd wordt door de oceanen. Landoppervlak warmt veel sneller op dan het wereldwijde gemiddelde en dat heeft gevolgen. Zo hebben we te maken met veranderende weersomstandigheden. Vroeger hadden we vaker een strengere winter en minder vaak extreme warmte in Nederland, iets wat zo langzamerhand aan het kantelen is. Daarnaast is het 25% natter geworden in de afgelopen 150 jaar.


Glastuinbouw
We moeten er zo langzamerhand als Glastuinbouw rekening mee houden dat droge en natte periodes extremer gaan worden. Een heel extreem voorbeeld zijn wel de hagel en onweersbuien van 22 en 23 juni 2016. Waar boven het oosten van Brabant zich een supercel vormde en voor vele miljoenen aan schade veroorzaakte. Wim Peter kan hierover meepraten. In enkele minuten werd zijn totale bedrijf vernietigd.
Maar wat hebben we nodig als Glastuinbouw om ons te wapenen tegen dit geweld? Betere weersverwachtingen? Wat kunnen we verwachten van het weer de komende 10-100 jaar. Als we kijken naar de neerslag dan zullen de winters warmer worden en de hoeveelheid zal toenemen. In de zomer wordt het een heel ander verhaal. Hier is veel meer onduidelijkheid over het enige dat we weten, zo zegt Munneke, is dat het kan toenemen en wat kan afnemen, maar de grilligheid in neerslag neemt toe. De periodes van droogte worden droger en de buien worden natter. De extreme neerslag gebeurtenissen met o.a. hagel neemt met 60% toe. 
Het verhaal van Munneke is voor mij, hoewel ik het gevoel heb niets nieuws gehoord te hebben, toch een wake up call. Moeten we niet werken aan kasconcepten die weerstand kunnen bieden aan deze mogelijke extreme omstandigheden. De tuinbouw zal rekening moeten houden met de gevolgen van klimaatverandering en zich wapenen tegen extreme weersituaties, zoals droogte en hevige regen- en hagelval.
Tot nu toe heeft de tuinbouwsector zich steeds weer aangepast aan veranderende omstandigheden. Ik denk dat het nu tijd wordt om niet alleen na te denken over hoe we onze CO2 uitstoot moeten verminderen. Wereldwijd levert onze vermindering van uitstoot maar een heel kleine bijdrage. Dat is dan ook de reden dat als we tuinbouw in Nederland willen behouden, dat we naast al die dingen die we al doen ook moeten werken aan nieuwe kasconcepten die weerstand bieden aan hetgeen Peter Kuipers Munneke ons probeert te zeggen.vWat ik begrijp, hebben we hiervoor niet zo heel veel tijd meer… 

Jan Willem de Vries
Wageningen University & Research
Business Unit Glastuinbouw
 

Uit de krant

Meest gelezen

Uit de krant