Inzet microbioom om onze gewassen te beschermen

In de natuur kennen we verschillende vormen van samenwerken waarbij sommige planten, schimmels en bacteriën goed op elkaar zijn ingespeeld.

Eén van de meest bekende zijn misschien wel de Rhizobium bacteriën met vlinderbloemigen.

Klaversoorten, lupines, erwten en bonen zijn daarom waardevolle gewassen. Ik weet dat in de natuur de meeste planten in symbiose met (mycorrhiza)schimmels en bacteriën rondom het wortelgestel leven. Deze nuttige organismen vergroeien met de wortels en bevorderen de groei en de weerbaarheid van de plant. De fijne schimmeldraden en bacteriën vormen als het ware een verbinding tussen bodem en plant en vergroten het actieve worteloppervlak. Tot zo ver houdt het bij mij op.

Endofyten
Wist u dat er ook schimmels en bacteriën in planten leven?
Ik had al eens gehoord van endofyten en de mogelijke potentie hiervan in het weerbaar maken van planten. Ik was op het plantgezondheidevent gehouden op 23 maart en georganiseerd door ons bedrijf in samenwerking met LTO Glaskracht. Een programma met interessante workshops waarbij het altijd weer spijtig was dat je er niet meer dat twee kan volgen. Ik besloot in ieder geval naar de workshop 'Endofyten: hype of hoop te gaan'. De presentatie werd verzorgd door Gerben Messelink en Willem Jan de Kogel.
De vraag die zich direct oproept in het onderzoek; wat is een endofyt eigenlijk en hoe kunnen we het gebruiken in de gewasbescherming?
Endofyten zijn micro-organismen die in een plant leven, maar ze niet ziek maken. Het is een bacterie of een schimmel die ten minste een deel van zijn leven in de plant doorbrengt. Deze bacterie kan de plant helpen door de groei te stimuleren of de plant te beschermen.
Het is nog niet duidelijk wat een endofyt nu eigenlijk in de plant doet. Het is een onderdeel van alle micro-organismen die leven in een plant. Met één woord aangeduid het plant microbioom. Het is vergelijkbaar met de menselijke darmflora.

Microbioom
Net zoals de menselijke darmflora grote invloed kan hebben op de gezondheid van de mens, kunnen endofyten grote effecten hebben op de gezondheid en weerbaarheid van de plant. Alle micro-organismen bij elkaar noemen we het microbioom.
Een werkbare definitie van een microbioom zou kunnen zijn "een karakteristieke microbiële leefgemeenschap in een gedefinieerde habitat met typische fysische en chemische eigenschappen". Bent u er nog?
Een habitat kan bijvoorbeeld een tomatenplant zijn of alleen het wortelgestel van een tomaat. Het microbioom van de mens kan, qua samenstelling afhankelijk waar het zit, enorm verschillen. De vraag is nu of dit bij een plant ook zo is, bijvoorbeeld in het zaad of in de wortels. Wat interessant is te weten dat de gezondheidstoestand van de plant net als bij de mens zijn weerslag heeft op het microbioom. Ook kan het microbioom afhankelijk van de levensfase verschillen. Naarmate mensen ouder worden is er ook een verandering van de samenstelling. Tevens is bekend dat er een verschil is bij baby's die wel en die geen borstvoeding krijgen. Als je dit naar planten zou vertalen zou je de vraag kunnen stellen of voeding van invloed is op het microbiële leven in een plant.
Wat minstens zo interessant is dat we weten dat het microbioom van de één naar de ander kan overgaan, bijvoorbeeld via zaad of stek. Dat geeft mogelijkheden als je in staat bent om een nuttig micro organisme in de plant te introduceren deze kan worden doorgegeven.

The Good, the Bad and the Ugly
Het meest interessante onderdeel van het lopende onderzoek is de vraag: wat voor nuttige organismen zitten er nu in dat microleven in de plant en wat kunnen we er mee?
Zou je ze kunnen kwalificeren als "The Good, the Bad and the Ugly"? Waarbij de goede het meest interessant zijn.
Een aantal voorbeelden van goede organismen kennen we. Zo zijn er bacteriën die de groei van schadelijk schimmels kunnen remmen en zijn er schimmels en bacteriën, die een effect hebben op de ontwikkeling van insecten zoals trips en mijten. Ze scheiden stoffen af waardoor een populatie zich minder kan ontwikkelen.
Ook zijn er organismen bekend die wortelgroei kunnen stimuleren. Ik word enthousiast. Zou je micro organismen die je in het microbioom vindt weer kunnen toevoegen aan planten? Denk aan zaadbehandeling, dompelen of dopen. 
Het onderzoek naar edofyten wat tot nu toe is gedaan, laat perspectieven zien. Nu is het niet zo dat endofyten voor een volledige bestrijding zorgen maar als je door deze methode in staat bent een populatie te onderdrukken, kan het iets zijn wat een enorme potentie kan hebben binnen het systeem van IPM.
Er zijn veel voorbeelden van hoe endofyten plaagbestrijding kunnen beïnvloeden door plaagontwikkeling te remmen of door gewassen minder aantrekkelijk (minder lekker) te maken. Er is in ieder geval nog heel veel onduidelijk.
Als je kijkt naar de verwachtingscurve en je kijkt naar wat er in de literatuur bekend is over het onderdrukken en bestrijden van veel verschillende plagen, dan kom je tot de conclusie dat dat fantastisch is. Echter als we dit systeem in onze kassen willen toepassen zullen we geduld moeten hebben. Het is een traject van lange adem.
Als sector zijn we snel geneigd dat als iets na een jaar nog geen effect heeft dat iets aan de kant te schuiven. Ik vroeg Gerben naar afloop... als hij het zou mogen zeggen, hij er maximaal aan zou willen werken om uit het dal te komen. U raadt het al, nog meer onderzoek doen naar deze wijze van plantweerbaarheid en geduld hebben.

Voor onderzoek is geld nodig ….. Het zal nog een lange weg zijn voordat we plantweerbaarheid door sturing op endofyten kunnen beïnvloeden.