Deltaplan gewasbescherming

Gewasgezondheid wordt een steeds groter probleem in onze teelten en vraagt volop aandacht binnen de glastuinbouwsector.

We zouden volle bak moeten werken aan nieuwe methoden om het gewas gezond te houden. 
De maatschappij vraagt om duurzaam geteelde producten, met een zo laag mogelijk middelengebruik. Inmiddels is het in een aantal teelten heel erg moeilijk geworden om deze schoon te houden van ziekten en plagen. Dat het heel erg moeilijk is, blijkt wel uit de kosten van (biologische) gewasbescherming. Ik hoor in de praktijk geluiden dat hier tot wel 7 €/j/m2 aan wordt betaald. Natuurlijk gebeurt er onderzoek en worden er goede resultaten geboekt met biologische bestrijdingsmethoden. Het sterkt mij in de gedachte dat onderzoek naar het beschermen van onze gewassen veel meer aandacht moet hebben, willen we op dit terrein grote slagen maken. De tijd dat chemiebedrijven voor al onze kwaaltjes een middeltje hadden, is voorbij. We kunnen alleen maar hopen dat er voldoende correctiemiddelen voor handen blijven voor als dat nodig is.

Wat we nu zien is dat het aantal middelen wat de glastuinbouw tot z'n beschikking heeft voor gewasbescherming steeds verder afneemt. Er komen nog maar weinig nieuwe middelen op de markt. Mogelijk dat ingewikkelde toelatingsprocedures hier debet aan zijn. Daarnaast spelen ontwikkelingen in de maatschappij een rol bij de beoordeling van middelen. Het zal nog wel even duren voordat de veredelingsbedrijven de oplossing hebben tegen alle ziekten en plagen. Ook is het zo dat we als sector met enige regelmaat worden geconfronteerd met nieuwe ziekten en plagen.
 

Jan Rotmans
Professor Jan Rotmans, Hoogleraar duurzaamheidstransities aan de Erasmusuniversiteit die met enige regelmaat uitdraagt dat het ideale plaatje in de bescherming van gewassen zelfs biologische gewasbescherming niet meer nodig is en zelfs verdwijnt. We moeten als glastuinbouwsector, zo zegt hij de omwenteling maken naar Gewasbescherming versie 3.0. Want is het niet zo dat ook biologische gewasbescherming eigenlijk iets raars is, je gaat iets repareren dat eigenlijk niet nodig was, zo meent hij. 

Tussenweg
Ik ben het met hem eens als hij zegt dat we toe zijn aan een nieuwe manier om onze gewassen beschermen, een manier waarbij alles op orde moet zijn. De weg chemische gewasbescherming en misschien ook wel die van biologische gewasbescherming moeten we gaan verlaten en op zoek naar een meer pro-actieve gewasbescherming. Nu denk ik dat het nog wel een heel lange weg zal zijn voordat we daar zijn. Ik denk dat er nog een tussenweg is.

Weerbaarsysteem
Volgens mij is de weg die wie moeten bewandelen de weg van weerbare systemen. Een weerbaarsysteem is meer dan alleen een weerbaar gewas. Het is er één van integrale duurzaamheid en de inzet van technologie. Een weg waarbij alles op orde moet zijn van kasklimaat, water en voeding, substraat en wortelmilieu. Het verzamelen van allerlei data met behulp van sensoren klimaat en hoe het gewas erbij staat zullen meer dan ooit aan elkaar gekoppeld worden.
Mijn collega's werken op dit moment aan verschillende systemen om tijdens de teelt te sturen op een weerbare plant. Zo wordt gewerkt aan een stand-by systeem en attract- en kill-methode mocht er wanneer een plaag ontwikkelt er een snelle respons vanuit het eco-systeem in de kas nodig zijn.
Maar ook wordt gewerkt aan het sturen op plantsterkte tegen ziekten en plagen. Dit laatste noemen we ook wel geïnduceerde weerbaarheid.

Homogeen klimaat
Daarnaast zijn we nog steeds bezig met het optimaliseren van het kasklimaat. Hoe homogener het klimaat hoe minder kans dat schimmels een kans krijgen om zich te ontwikkelen. Maar denk ook aan systemen waarbij we met behulp van sensoren in een heel vroeg stadium de ontwikkeling van een ziekte of plaag of ander vormen van stress aan planten kunnen detecteren. Gebruik maken van technieken op sporen van luchtverspreide schimmels te vangen en te doden. Uiteindelijk gaat het om een zoektocht naar nieuwe methoden van het beschermen van onze gewassen.

We zijn toe aan deltaplannen
Als ik zo met mijn collega's praat maar ook met mensen buiten de sector zien zij legio aan nieuwe kansen. De inzet die wij (kunnen) plegen is op dit moment bescheiden. Het is een fractie van wat er eigenlijk zou moeten gebeuren. Zolang u het goed vindt vele tienduizenden euro's kwijt te zijn per hectare aan gewasbescherming en niet bereidt bent substantieel te investeren in onderzoek naar nieuwe systemen dan zullen we altijd blijven zoeken naar middeltjes tegen ziekten en plagen en dat terwijl we toe zijn aan deltaplannen voor een aantal ziekten en plagen. In noem het niet voor niets deltaplannen.

De deltawerken zijn het verdedigingssysteem van Nederland ter bescherming tegen hoogwater van de zee. Aan de Deltawerken is decennialang gebouwd. Het deltaplan was al voor de watersnoodramp van 1953 bedacht. Deze gebeurtenis gaf de doorslag om de Nederlandse kustlijn met ongeveer 700 kilometer te verkorten door het aanleggen van gesloten en doorlaatbare dammen tussen de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden. 
Laten we zorgen dat het in onze sector niet zo ver komt en stoppen met praten over de problemen en beginnen met het werken aan oplossingen opdat we in onze sector voor onbeheersbare problemen komen te staan. Wij zijn alvast, zij het heel bescheiden, begonnen. 

Jan Willem de Vries
Teamleider Facilitair Bedrijf
(Wageningen UR Glastuinbouw)