De huisarts kan u niet meer helpen

Ik wil u meenemen naar mijn eerste volle jaar dat ik werkzaam was in het onderzoek, 1983.

Het jaar dat de bloemisterij na de tweede oliecrisis weer een beetje zijn zelfvertrouwen terugkreeg. De export naar verre markten als de Verenigde Staten en het Midden-Oosten was een steuntje in de rug voor de afzet van bloemisterijproducten. Deze nieuwe markten maar ook een steeds kritischer publiek op traditionele markten vragen om een grotere aandacht voor kwaliteit en houdbaarheid door de hele keten heen.

Productschap
Het onderzoek werd in die tijd volledig betaald door het Ministerie van Landbouw en Visserij en het Productschap voor Siergewassen. De financiële middelen die beschikbaar werden gesteld, waren voldoende om de gemaakte kosten te dekken. Soms kan ik nog wel eens terugdenken aan die tijd. Het leven was een stuk eenvoudiger en er werd door onderzoekers heel hard gewerkt aan onderzoek.
Het Productschap Tuinbouw werd op 1 januari 1997 opgericht uit het toenmalige Gemeenschappelijk Secretariaat van het Productschap voor Siergewassen en het Productschap voor Groenten en Fruit.
U kent de geschiedenis, het PT werd opgeheven op 1 januari 2015 als gevolg van politieke besluitvorming om alle product- en bedrijfschappen op te heffen. Hiermee kwam een einde aan de PBO's. PBO staat voor publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie, een samenwerkingsverband van ondernemers en werknemers, die activiteiten ontplooien ten behoeve van een gehele sector.
Ik dwaal af.

Onderzoek
In die tijd waren de resultaten van al het onderzoek openbaar en voor iedereen beschikbaar en er werd heel, heel veel onderzoek gedaan. Het is eigenlijk te veel om op te noemen. Wat mij opvalt is dat er veel pionierswerk werd gedaan naar het zoeken naar nieuwe teeltmogelijkheden van bestaande gewassen en nieuwe gewassen en hun teeltmogelijkheden.
Zo maar een greep uit het onderzoek van dat jaar zonder volledig te zijn. Het jaarverslag bestaat uit meer dan 135 pagina's. Ik heb het dan alleen over de sierteelt.
Er is onderzoek gedaan naar de teelt van Astilbe als snijbloem, de teelt van bladplanten in hydrocultuur, teeltmogelijkheden van Cestrum, Clerodendrum ugandense, Pentas en Whitfieldia. Bloeibeïnvloeding bij laatbloeiende Cymbidium. De invloed van verschillende substraat en bemesting op de houdbaarheid van grootbloemige Cymbidium en mini-Cymbidlum, Dieffenbachia en Ficus in potgrond met boomschors en langzaam werkende meststof. Bij Duizendschoon een sortimentsonderzoek voor winterbloei. Het toetsing van Gesneriaceae op geschiktheid als potplant, kruisingswerk bij Hibiscus. Vermeerdering bij Kalanchöe door moerplantstekken en het in vitrocultuur vermeerderen van snij-Kalanchoë en door mutatieveredeling verkregen mutaties en spontane mutanten bij pot-Kalanchöe. Introductie van nieuwe type pot-Chrysant, oriëntatie op mogelijkheden van enkele onbekende potplanten, via zaad vermeerderd en de toetsing van gewassen uit Australië en Nieuw-Zeeland op hun geschiktheid als potplant. Invloed van temperatuur op de knopaanleg op Matthiola. 

Oplossingen
Het doet mij pijn als ik zie hoeveel moeite onderzoekers moeten doen om de sector vooruit te helpen. U zult denken 'daar heb je die dominee weer die voor eigen parochie staat te preken', als ik nieuwe kennis nodig heb dan koop ik die wel.
Ik voorspel u, als u niet oppast dan zijn er straks geen oplossingen meer voor de problemen waar u nu in sommige gevallen al voor staat. Problemen waar de huisarts u niet meer mee kan helpen, immers de medicijnen die hij normaliter voorschrijft mogen niet meer worden gebruikt…

Consequenties
Op dit moment is het nog zo dat de Nederlandse tuinbouw aan de top in de wereld staat op het gebied van bloemen, planten, groente en fruit, zaden, bloembollen en bomen. De agro-food sector is van oorsprong misschien wel de belangrijkste economische drager in Nederland.
U als ondernemer, samen met kennisinstellingen en overheden, heeft bijgedragen aan het bereiken van deze top. Het zal geen geheim zijn, als ik u vertel dat het ophouden van het bestaan van het Productschap Tuinbouw grote consequenties heeft voor het toegepaste strategische onderzoek. Onderzoek dat een doorlooptijd heeft van 5 tot 10 jaar, voordat het overgenomen wordt door de praktijk.
Om het proces van innovatie op gang te houden, zijn wij net als LTO Glaskracht Nederland op zoek naar nieuwe samenwerkingsverbanden. LTO Glaskracht Nederland probeert het gat dat is ontstaan door het wegvallen van het PT te vullen door met de gewasgroepen kenniscoöperaties op te richten. Daarnaast worden nieuwe mogelijkheden verkend.

Brancheorganisaties
In het EU marktordeningsbeleid voor de landbouw is geregeld dat producenten en/of ketenpartijen zich kunnen verenigen in zogeheten Brancheorganisaties om van daaruit taken en activiteiten op te zetten. Voor die activiteiten kan minister Kamp van EZ een Algemeen Verbinden Verklaring (AVV) afgeven en daarmee geregeld worden dat alle betrokken ondernemingen meefinancieren aan strategisch toegepast onderzoek. De sector Groenten en Fruit en de sector Sierteelt hebben in 2016 zo'n brancheorganisatie opgericht welke inmiddels is erkend door het ministerie van EZ. Leden van deze brancheorganisatie zijn BO Groenten en Fruit zijn NFO (fruit), GroentenFruit Huis en LTO Glaskracht. Leden van de brancheorganisatie Sierteelt zijn Anthos, KAVB, VGB, Plantum, FloraHolland en LTO Glaskracht.

Nu zal het een hele dobber zijn om een voldoende meerderheid van telers te krijgen en dat is domweg iets dat ik niet begrijp. Hoe komt het toch dat wij zoveel moeite moeten doen om u als telers ervan te overtuigen dat onderzoekfinanciering een must is voor de toekomst van de tuinbouw?

Kunt u ons dat vertellen?

Jan Willem de Vries
Teamleider Facilitair Bedrijf
(Wageningen UR Glastuinbouw)