Planten eten geen grond

Als ik de nieuwsbrieven van de laatste weken lees, is de vraag naar biologisch voedsel groter dan het aanbod.

Als je wereldwijd kijkt, wordt minder dan een procent van het voedsel erkend als biologisch. De agrarische sector lijkt niet in staat is om tijdig op te schalen. Zelf denk ik dat dit te maken heeft met de enorme drempel om van gangbare teelt naar biologische teelt om te schakelen.

'Biologische' organisaties
IFOAM is een internationale koepelorganisatie van biologische landbouworganisaties. De aangesloten organisaties certificeren, promoten, ontwikkelen en verkopen biologische producten over de hele wereld. Voor Nederland is dat SKAL.
Het doel van deze organisatie is biologische landbouw op wereldniveau daadwerkelijk van de grond te krijgen. Dit doet zij onder andere door middel van de introductie van kwaliteit certificering en door organisatie van conferenties. Daarnaast waakt deze internationale organisatie over de principes van de biologische landbouw welke doorgaans de achtergrond zijn voor wet- en regelgeving in verschillende landen. Er worden vier basisprincipes onderscheiden: gezondheid, ecologie, eerlijk, en zorg.
Het ecologische principe gaat uit van levende ecologische systemen en kringlopen. Een en ander komt erop neer dat wortels groeien in een levende bodem. Deze interpretatie wordt ook in Nederland gebruikt bij de beoordeling van teeltsystemen. Skal is een onafhankelijke organisatie die het toezicht op de biologische productie in Nederland namens het ministerie van EZ verzorgt. Deze organisatie certificeert alleen glasgroenten die in de grond worden geteeld.

Open en gesloten teeltsysteem
Als het werken vanuit deze basisprincipes, in samenwerking met de natuur, zal leiden tot een natuurlijk duurzaam systeem, wat is dan het verschil tussen de verschillende teeltsystemen? Als je bijvoorbeeld alleen al in steenwol kijkt hoeveel bodemleven hier aanwezig is, zou je kunnen spreken van een levende bodem. Ik vraag mij af waar het verschil ligt tussen een 'open' (lees in de volle grond) versus een gesloten 'teeltsysteem ligt. Het verschil ligt hem volgens mij in de gebruikte technologie. Energiegebruik, gewasbescherming, water en nutriënten gebruik zijn al lang geen issue meer. Steeds meer bedrijven schakelen over naar geothermie en groene energie.
Met de komst van geïntegreerde teeltsystemen, -gewasbescherming, ontwikkelingen in weerbaar telen, is het misschien hoog tijd om de principes van de biologische landbouw te herzien.
We zijn de tijd dat planten grond eten lang voorbij. Sinds Justus von Liebig halverwege de negentiende eeuw ontdekte dat planten geen grond eten. De regels voor biologisch telen lopen achter op wat er inmiddels technologisch mogelijk is. We kunnen ook niet zeggen dat biologische landbouw milieuvriendelijker is dan gangbaar. Wel is het zo dat deze vorm van telen meer ruimte in beslag neemt.
Kunnen we ons dat permitteren? Prognoses wijzen uit dat de wereldbevolking zal groeien naar of 10 miljard mensen. De voedselproductie zal hier gelijke tred mee moeten houden. Dat wordt wel een heel lastig verhaal als we ons voedsel moeten produceren volgens de regels van de IFOAM.

Herzien
Op vruchtbare gronden wonen mensen en groeien de steden, dit gaat ten koste van goede cultuurgronden. Om voedselproductie op een efficiënte wijze te doen zijn hoogproductieve productiesystemen nodig. Ik heb het dan nog niet eens over water- en nutriënten schaarste en gemodificeerde gewassen. We zullen heel snel maatregelen moeten nemen. Als we niet iets doen dan zal de mensheid in ernstige problemen komen. De welvaart in Aziatische landen neemt toe. Hiermee neemt de vraag naar hoogwaardige producten toe. Om aan deze vraag te kunnen voldoen hebben we meerdere werelden nodig, en die hebben we niet. Wat we dus nodig hebben is een verhoging van onze productie. Ik vraag mij af of het niet eens tijd wordt de regels rondom productiesystemen van biologische teelt te herzien.

Jan Willem de Vries
Teamleider Facilitair Bedrijf
(Wageningen UR Glastuinbouw)