Hoe lang staan we nog nummer 1?

Is Glastuinbouw mogelijk zonder gebruik van chemie was een vraag waar ik vandaag mee geconfronteerd werd.

Ik ben bij het netwerk event van TKI Tuinbouw en uitgangsmateriaal waar ik een van de vele workshops bijwoon over plantgezondheid. Een onderwerp dat mij na aan het hart ligt en naar de toekomst toe heel veel aandacht zal blijven vragen.
Helma Verberkt en Willem Jan de Kogel verzorgen de inleidingen. We hebben als op één na grootste exportland van de wereld een grote verantwoordelijkheid. Jaarlijks levert de export door de Nederlandse landbouw een bedrag van 84 miljard euro op. Het aandeel tuinbouw hierin is 29 miljard euro. De ambities van de sector door maatschappelijke druk liggen hoog. Zo willen we een leidende positie op het gebied van fytosanitaire kwaliteit en duurzame productie. Naar een land- en tuinbouw die nagenoeg emissie- en residuvrij produceert. Een sector die nagenoeg niet afhankelijk is van chemische gewasbeschermingsmiddelen. Een sector die kan beschikken over een effectief en duurzaam middelenpakket met een minimale milieubelasting.
Met deze ambitie kunnen wij onze rol als wereldspeler op het gebied van voedselproductie blijven vervullen. Binnen het onderzoek zijn keuzes gemaakt om hier aan te kunnen voldoen. Eén van die keuzes is te komen tot een geïntegreerd systeem waarbij weerbaar gewas in een robuust weerbaar teeltsysteem en slimme technologieën, big data verwerking en precisie tuinbouw ons helpen. 

Weerbaarheid
Weerbaarheid is een container begrip geworden. Als je het hebt over weerbaarheid dan heb je het natuurlijk over een gezonde goed groeiende plant. Daarnaast is er een weerbare biotische omgeving. Een onderdeel dat veel belangstelling heeft van het onderzoek door te kijken naar hoe biologische bestrijders efficiënter en breder ingezet kunnen worden. Maar ook de weerbaarheid via het substraat heeft veel aandacht. Zo worden er projecten uitgevoerd hoe via het substraat de weerbaarheid boven- en ondergronds verbeterd kan worden. Daarnaast kennen we ook een systeem van geïnduceerde weerbaarheid waarbij geprobeerd wordt de weerbaarheid van een plant gericht te beïnvloeden.

Projecten
Als u alle projecten wilt zien die door de topsector worden gefinancierd, kunt u terecht op de site van de topsector (http://topsectortu.nl/nl/projecten). Een aantal projecten die op het gebied van weerbaarheid worden uitgevoerd, hebben mijn bijzondere belangstelling. Een paar hiervan wil ik u niet onthouden.
Zo loopt er een project op het gebied van fysisch chemische inductie van plantweerbaarheid. Hier wordt nieuwe kennis opgebouwd over de wijze waarop de inductie van plantweerbaarheid wordt gecontroleerd door de lichtreceptor van de plant die reageert op de verhouding van rood en verrood licht. Met deze kennis kan een effectieve inductie van de natuurlijke plantweerbaarheid worden verkregen en het fungicide-gebruik worden verminderd.
Een heel ander vrij fundamenteel project wat nog maar net is gestart, is er op gericht het plant microbioom (het geheel aan leven van micro organismen in de plant) aan te passen en zo planten weerbaarder te maken tegen ziekten en plagen.
Zo is er ook een project Masterplan tripsbestrijding in bloemisterijgewassen. Het doel van dit project is om tot betere bestrijdingsstrategieën van trips te komen. Gewerkt wordt aan verschillende strategieën zoals een weerbaarder gewas met endofyten, preventieve inzet van natuurlijke vijanden (standing army) en gedragsmanipulatie van volwassen tripsen. Deze worden vervolgens geïntegreerd tot een systeemaanpak.
Iets dat mij als hondenliefhebber heel erg aansprak was de inzet van honden bij het opsporen van ziekten en plagen. Een hond als detector... in dit geval wolluis in roos. De vraag die gesteld is of aangetaste rozen anders ruiken dan niet aangetaste planten en dat blijkt zo te zijn.

Correctiemiddel
Terugkomend op de vraag "Is Glastuinbouw mogelijk zonder gebruik van chemie"? Denk ik dat glastuinbouw zonder correctiemiddelen een utopie is. Maar hoeveel glastuinders zijn er nu nog die chemie als basis voor gewasbescherming hebben? Als gevolg van maatschappelijke druk is deze wijze van werken uitgerangeerd. De op dit moment beschikbare biologische oplossingen zijn op dit moment nog te beperkt om de stelling te onderschrijven. Hoe jammer ik het ook vind.
Als ik tuinder was, zou ik mijn brancheorganisatie vragen nog meer druk uit te oefenen op het Europese toelatingsbeleid. Een beleid dat hoognodig aan revisie toe is en op dit moment nog volledig is ingesteld op chemische gewasbescherming. Hoewel we steeds meer leren over weerbaarheid van gewassen en veredelingstechnieken die leiden tot doorbraken, dan nog kunnen we niet zonder chemie. Er zal een mogelijkheid moeten zijn om chemische middelen achter de hand te houden voor correctie. Er is nog heel veel onderzoek nodig. 

O ja… het is maar dat u het weet! In 2018 komt er geen call voor PPS-en. De belangrijkste reden hiervoor is de beperkte vrijval van middelen in 2018. De beschikbare middelen worden ingezet op goede voorstellen die in de laatste call niet gehonoreerd konden worden, op cross-overs en op knelpunten in de programmering. In 2018 worden veel PPS-en afgerond, waardoor er in 2019 meer ruimte is voor een Call. En dat voor een land dat wereldwijd nummer 1 staat op het gebied van intensieve tuinbouw.

Hoe behouden we deze positie als we niet veel meer investeren in onderzoek. Ik hoop dat het nieuwe kabinet ons ruimhartig faciliteert. Dat is goed voor iedereen! 

Jan Willem de Vries
Teamleider Facilitair Bedrijf
(Wageningen UR Glastuinbouw)